ျမန္မာ ဘေလာဂါ အသိုက္အ၀န္း၌ နာမည္ ေက်ာ္ၾကားသူတစ္ဦးျဖစ္ခဲ့ျပီး ၂၀၀၈ခုႏႇစ္တြင္ ပထမဆံုးထိမ္းသိမ္းခံခဲ့ရသည့္ ဘေလာဂါတစ္ဦး ျဖစ္ခဲ့သူ၊ အက်ဥ္းက်ေနစဥ္ကာလ ၂၀၀၈ခုႏႇစ္မႇာပင္ နယ္စည္းမျခား သတင္းေထာက္မ်ား အဖြဲ႔မႇ ေပးအပ္ေသာဆုကို လူရႊင္ေတာ္ ဇာဂနာႏႇင့္အတူ ရရႇိခဲ့ဖူးသူ၊ ၂၀၁၀ျပည့္ႏႇစ္တြင္ PEN American မႇေပးေသာ ေရႊကေလာင္ဆုႏႇင့္ တိုင္းမ္မဂၢဇင္းမႇ ေရြးခ်ယ္သည့္ Hero 100 စာရင္းတြင္ ပါ၀င္ခဲ့သူ၊ ၂၀၁၂ ခုႏႇစ္ ဇန္န၀ါရီလ ၁၃ရက္ေန႔တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ၏ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အမိန္႔ျဖင့္ ျပန္လည္ လြတ္ေျမာက္လာခဲ့သူ ဘေလာဂါ ေနဘုန္းလတ္ႏႇင့္ ေတြ႔ဆံုခဲ့ျခင္းအား ေဖာ္ျပအပ္ပါသည္။
‘လႊတ္ေတာ္ျပင္ပႏိုင္ငံေရးဆိုတာ လမ္းေပၚထြက္တာကို ေျပာတာမဟုတ္ပါဘူး’
ဘေလာဂါ ေနဘုန္းလတ္ႏႇင့္ ေတြ႔ဆံုျခင္း
ေမး – ၂၀၀၅ ခုႏႇစ္ေနာက္ပိုင္း ျမန္မာႏိုင္ငံမႇာ ေပၚေပါက္လာတဲ့ ဘေလာဂါ ပထမမ်ိဳးဆက္ေတြထဲမႇာ ကိုေနဘုန္းလတ္လည္း တစ္ဦးအပါ အ၀င္ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ‘ကြၽန္ေတာ္ လြတ္က်ခဲ့တဲ့ ျမိဳ႕ေတာ္’ ဘေလာ့ေၾကာင့္ ပိုထင္ရႇားခဲ့ျပီး ကိုေနဘုန္းလတ္ကိုလည္း ျမိဳ႕စားၾကီးလို႔ အြန္လိုင္းသံုးသူေတြက ေခၚခဲ့ၾကပါတယ္။ အခုေတာ့ ျမိဳ႕စားၾကီး ျပန္လြတ္လာပါျပီ။ ၂၀၀၈ခုႏႇစ္ ဇန္န၀ါရီလ ၂၉ရက္ေန႔မႇာ အဖမ္းခံခဲ့ရတယ္။ အဲဒီႏႇစ္ ႏို၀င္ဘာမႇာ ေထာင္ဒဏ္ ၂၀ႏႇစ္နဲ႔ ေျခာက္လ အမိန္႔ ခ်မႇတ္ခံရပါတယ္။ ၂၀၀၉ခုႏႇစ္မႇာ အယူခံ၀င္တာ ေအာင္ျမင္သြားျပီး ေထာင္ဒဏ္ ၁၂ႏႇစ္ ေျပာင္းလဲ သတ္မႇတ္ခံရပါတယ္။ ဘေလာဂါတစ္ဦး ျဖစ္တာေၾကာင့္ အမႈေတြက ပိုမ်ား သြားတာလား။
ေျဖ – အဓိကအခ်က္ကေတာ့ သံုးမႈေပါ့ ။ သံုးမႈမႇာ ထင္တာ ျမင္သာရႇိတဲ့ အမႈကေတာ့ ေမွ်ာ္စင္ကြၽန္းက သီးေလးသီး အျငိမ့္ေပါ့။ သီးေလးသီး အျငိမ့္ေခြကို ကိုဇာ(ဇာဂနာ)ၾကီးက ေပးၾကည့္တယ္။ ေပးၾကည့္တာကို ကၽြန္ေတာ္က ကြၽန္ေတာ့္ သူ ငယ္ခ်င္း၊ ကြၽန္ေတာ္နဲ႔ အမႈတြဲ မသင္းဂ်ဴလိုင္ကို တစ္ေခြ ကူးေပးလိုက္တယ္။ ဒါက ထင္သာျမင္သာ၊ ကြၽန္ေတာ္တို႔ကို မိတာ အဲဒီအေခြေတြနဲ႔ မိတာ။ သီးေလးသီး အေခြႏႇစ္ေခြနဲ႔ မိတာေပါ့။ အဲဒီမႇာ ကြၽန္ေတာ့္ကို လက္ ၀ယ္ေတြ႔ရႇိမႈနဲ႔ ေျခာက္လ၊ ပုဒ္မ ၃၆၊ ၃၂(ခ)ကက်ေတာ့ ျဖန္႔ခ်ိမႈေပါ့၊ ကြၽန္ေတာ့္ သူငယ္ခ်င္းကို ကြၽန္ေတာ္တစ္ေခြ ေပးလိုက္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ျဖန္႔ခ်ိမႈဆိုျပီး သံုးႏႇစ္ေပါ့၊ စစ္ရင္း စစ္ရင္းနဲ႔ ဘေလာဂါ ေနဘုန္းလတ္ဆိုျပီး သူငယ္ခ်င္းေတြကလည္း ၀ိုင္း ေအာ္ၾကတာကိုး၊ အျပင္မႇာ ျဖစ္တဲ့ အခါက်ေတာ့ သူတို႔က လိုက္ရင္း၊ လိုက္ရင္းနဲ႔ ဘေလာ့အေၾကာင္းေတြပါ သူတို႔နည္းနည္း သိလာတယ္။ အိုင္တီမႇာ ဘေလာ့ ဆိုတာမ်ိဳးက ေတာ္ေတာ္ျပန္႔ ႏႇံ႔ေနျပီး အမ်ားၾကီးရႇိတာကိုးဗ်။ ပံုမႇန္ဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ့္ ဘေလာ့မွာ အစိုးရနဲ႔ပတ္သက္တာေတြ ေ၀ဖန္တာေတြ သိပ္မေရးဘူး။ ကြၽန္ေတာ့္ အႏုပညာဗ်ာ၊ ၀တၳဳေလးေတြေရးမယ္၊ ေဆာင္းပါးေလးေတြ၊ ကဗ်ာေတြ၊ အေတြ႔အၾကံဳေတြ ေရးတယ္ေပါ့ဗ်ာ။ ဒါပဲေရးတာ။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔က ကြၽန္ေတာ့္ဘေလာ့ဆိုတာထက္ ဘေလာ့ေတြအားလံုးကို ရႇာၾကည့္တာ။ ဘေလာ့ေတြကလည္း အဲဒီအခ်ိန္မႇာ ၂၀၀၇ မႇာသိတဲ့အတိုင္းပဲ။ ဘေလာ့ေတြက ပလူပ်ံေနတာပဲ။ အဲဒီခါက်ေတာ့ ဘေလာ့နဲ႔ ဆြဲမယ္ဆိုရင္ ဆြဲလို႔မရဘူး။
ေနာက္တစ္ခု ဆြဲလို႔ရတဲ့အမႈက ဘာသြားေတြ႔လဲဆိုေတာ့ ကြၽန္ေတာ့္ အီးေမးလ္ password ေပးလိုက္ရတယ္ဗ်ာ။ ဘာ သြားေတြ႔လဲဆိုေတာ့ အ၀င္ေပါ့၊ Inbox ထဲမႇာ ႏိုင္ငံေတာ္ အၾကီးအကဲပံု ႐ုပ္ေျပာင္ေတြ၊ ကာတြန္းေတြ၊ စက္တင္ဘာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ပံုေတြ အဲတာေတြက အဲဒီအခ်ိန္မႇာ ပ်ံ႕ႏႇံ႔ေနတာ။ အဲတာေတြက ကြၽန္ေတာ့္ေမးလ္ Inbox ထဲကို၀င္ေနတယ္။ အဲတာကို သူတို႔က အတိအက် ေခါင္းစဥ္တပ္တာက Gmail Inbox တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္ အၾကီးအကဲမ်ား၏ ႐ုပ္ေျပာင္ပံုကို တရားမ၀င္ သိမ္းဆည္းမႈ၊ ၃၃(က)က အဲဒီေခါင္းစဥ္နဲ႔ တပ္တာ၊ ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ ရႇင္းျပတာေပ့ါ၊ Inbox ဆိုတဲ့ သေဘာတရားကို၊ Inbox ဆိုတာက အိမ္ေရႇ႕မႇာ စာတိုက္ပံုးေလးတစ္ခု ထားထားသလိုပဲလို႔၊ ေတြ႔ရာလူက ၀င္ထည့္သြားလို႔ရတာပဲ၊ ဒီဟာက အိမ္ရႇင္နဲ႔ မပတ္သက္ဘူးေလ၊ Inbox ထဲကဟာေတြက သူ႔ဟာသူ ၀င္ေနတာက၊ ကြၽန္ေတာ္ ဖြင့္ဖတ္ထားတာလည္း မရႇိဘူးဗ်ာ။ အိုင္တီနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ရႇင္းျပ တယ္။ ဘေလာ့ဆိုတာ ဘယ္လို ဆိုတာလည္း ရႇင္းျပတယ္။ ကြၽန္ေတာ့္ ဘေလာ့ကို ၀င္ၾကည့္၊ ကြၽန္ေတာ္ ေရးထားတာေတြအတြက္ တာ၀န္ယူတယ္။ အဲတာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ကြၽန္ေတာ့္ကို ဆြဲမယ္ဆိုရင္ ဆြဲ၊ အဲလိုလည္း မဟုတ္ဘူး၊ အဲဒီ Inbox ကဟာကိုပဲ ျပႆနာ ရႇာျပီးေတာ့ အဲဒီမႇာ ၁၅ႏႇစ္ ေပါ့။ အျမင့္ဆံုးပဲ။ သူက ၇ႏႇစ္က ေန ၁၅ႏႇစ္အထိ ခ်လို႔ရတယ္။ အဲမႇာမႇ အျမင့္ဆံုး ၁၅ႏႇစ္ကို ခ်တယ္။ ေနာက္ ၅၀၅(ခ) က်ေတာ့ စက္တင္ဘာမႇာ ပါလားလို႔ ကြၽန္ေတာ့္ကို ေမးတယ္။ အဲတာက်ေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ ျငင္းစရာ အေၾကာင္းမရႇိဘူး။ ပါတယ္။ စက္တင္ဘာမႇာ ဘုန္းၾကီးေတြနဲ႔ အတူ ေဘးကေန လမ္းေလွ်ာက္ျပီး ပါတယ္လို႔ ေျပာလိုက္တယ္။ အဲတာက ၅၀၅(ခ)နဲ႔ ႏႇစ္ႏႇစ္။ အားလံုးေပါင္း အႏႇစ္ႏႇစ္ဆယ္နဲ႔ ေျခာက္လေပါ့။
ေမး – အမိန္႔ ခ်မႇတ္ခံရျပီးတဲ့ေနာက္မႇာ သတင္းတစ္ခ်ိဳ႕ ထြက္ခဲ့ပါတယ္။ တစ္ခုက ကိုေနဘုန္းလတ္ဟာ NLD လူငယ္ ျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာ တစ္ခ်က္၊ ေနာက္ျပီး ကိုဇာဂနာရဲ႕ ဘေလာ့ အတြက္ ကူညီေပးခဲ့တယ္ဆိုတာ တစ္ခ်က္၊ ဒီႏႇစ္ခ်က္ေၾကာင့္ ႏႇစ္ေတြ အမ်ားၾကီး က်သြားခဲ့တာလား ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းေတြပါ။ အဲတာေရာ ဟုတ္ပါသလား။
ေျဖ – အဲတာေတြက effect ေတြေတာ့ ရႇိမႇာေပါ့ဗ်ာ။ ကိုဇာဂနာ ဘေလာ့ကို လုပ္ေပးတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ အဲဒီ အခ်ိန္တုန္းက ကိုဇာဂနာနဲ႔ ကြၽန္ေတာ္ ရင္းႏႇီးတဲ့ အခါက်ေတာ့ သူက သူ႔ဘေလာ့မႇာ ျမန္မာလို မေပၚလို႔ဆိုျပီး ကြၽန္ေတာ္ သြားလုပ္ေပးဖူးတယ္။ အဲတာ ေလးပါပဲ။ ေနာက္ျပီးေတာ့ NLD လူငယ္ တာ၀န္ခံလည္း ျဖစ္တယ္။ အဲဒီတုန္းက ၈၈ က၊ မနီလာသိန္းတို႔ ကိုထြန္းျမင့္ေအာင္တို႔က ပုန္းေနရတဲ့ အခ်ိန္ေလ၊ အဲဒီအခ်ိန္မႇာ ကြၽန္ေတာ္က သူတို႔ကို ပုဂၢိဳလ္ေရး ခင္မင္မႈအရ ပစၥည္းေလးေတြ လႇမ္းမႇာရင္ ပို႔ေပးတာေလးေတြရႇိတယ္။ အေခြေတြဘာေတြရႇိရင္လည္း သူတို႔ကို လူၾကံဳနဲ႔ခ်ိတ္ျပီး ေပးတာေတြရႇိတယ္။ အားလံုးက ပုဂၢိဳလ္ေရးအရ ကူညီခဲ့တာေတြပဲ ရႇိတယ္။ မနီလာသိန္းတို႔ ဆိုရင္လည္း ၀ရမ္းေျပးျဖစ္ တယ္ဆိုရင္ တရား၀င္ ေၾကညာေလ။ ေၾကညာတာလည္း မရႇိဘူး၊ ဆက္သြယ္ရင္ ဘာညာလည္း ေျပာမထားဘူး။ မရႇိေတာ့ ဒီလူေတြကို လူမႈေရးအရ ကူညီတာပဲ ရႇိတယ္။ NLD အဖြဲ႔ဆိုတာလည္း တရား၀င္ပါတီေလဗ်ာ။ လူငယ္အဖြဲ႔နဲ႔ တရား၀င္ပါတီ ၀င္လုပ္ထားတာလည္း ျပႆနာမရႇိဘူး။ ေသခ်ာတာကေတာ့ ဇာဂနာ ဆက္သြယ္လို႔ဆိုျပီး ဖမ္းလို႔မရဘူး။ နီလာသိန္းနဲ႔ ဆက္သြယ္လို႔ဆိုျပီး ဖမ္းလို႔မရဘူး။ NLD လူငယ္မို႔လို႔လည္း ဖမ္းလို႔မရဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒီဟာေတြရဲ႕ effect ေပါ့ေနာ္။ ေနာက္ျပီး ဘေလာဂါ ဆိုတာကလည္း ၂၀၀၇ေနာက္ပိုင္းမႇာ ဘေလာ့တို႔၊ ဘေလာဂါတို႔ကို နည္းနည္း မ်က္စိစပါးေမႊးစူးတဲ့ သေဘာရႇိပါတယ္။
ေမး – ၂၀၀၄ ခုႏႇစ္မႇာ ရန္ကုန္ နည္းပညာတကၠသိုလ္ကေန B.E(Civil) နဲ႔ ေက်ာင္းျပီးခဲ့တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ ေနာက္ပိုင္းမႇာ စင္ကာပူကို သြားခဲ့တယ္။ ကိုေနဘုန္းလတ္ စင္ကာပူကို သြားတဲ့ အခ်ိန္က ဘာပဲေျပာေျပာ စင္ကာပူမႇာ ျမန္မာေတြ ေခတ္ေကာင္းတဲ့ အခ်ိန္ ျဖစ္ေနတယ္။ စင္ကာပူကေန ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဘာေၾကာင့္ ျပန္လာခဲ့တာပါလဲ။
ေျဖ – ကြၽန္ေတာ္ စင္ကာပူ သြားတာ က Visit နဲ႔ထြက္ျပီး အလုပ္ရႇာတယ္။ ဟိုမႇာ အလုပ္လုပ္တယ္။ တစ္ႏႇစ္ ေလာက္လုပ္တယ္။ ျပီးေတာ့ ကြၽန္ေတာ္အိမ္ကို ျပန္လာတယ္။ တခါတေလက်ေတာ့လည္း ျပန္သြားတယ္ေပါ့။ အဓိကက ကြၽန္ေတာ့္ အဘိုး ေနမေကာင္းျဖစ္လို႔ တစ္ေခါက္ ျပန္လာတယ္။ စင္ကာပူမႇာ အလုပ္ လုပ္ေနတုန္းပဲ။ အဖမ္းခံရတဲ့အထိ စင္ကာပူ အလုပ္ကဒ္နဲ႔ပဲ။ ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ အမႇန္အတိုင္း ေျပာရရင္ ႏိုင္ငံတကာမႇာ သြားျပီး ေနေနရတာ ဘယ္လိုမႇ ခံစားလို႔ မရဘူးဗ်။ မိသားစု ေပၚမႇာလည္း တြယ္တာတယ္ဗ်ာ။ ျပီးေတာ့ ကိုယ့္ေျမ ကိုယ့္ေရ ေပၚမႇာလည္း ခ်စ္တဲ့စိတ္ေပါ့။ အဲတာေတြကေလ လူတိုင္းမႇာေတာ့ မတူႏိုင္ဘူး သိလား။ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ မတူႏိုင္ဘူး။ ကြၽန္ေတာ္ စင္ကာပူမႇာ ေနေနရတာနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြင္းမႇာပဲ၊ ကြၽန္ေတာ္ ေထာင္ထဲမႇာ ေနေနရတဲ့ ခံစားခ်က္က မတူဘူး။ ေထာင္ထဲမႇာ ကြၽန္ေတာ္ အဲေလာက္ စိတ္မညစ္ဘူး။ စင္ကာပူမႇာ ကြၽန္ေတာ္ စိတ္ညစ္တယ္။ ကြၽန္ေတာ္ မေနႏိုင္ဘူး။ အဲတာကေတာ့ ဘယ္လို ျဖစ္လဲဆိုေတာ့ လူတိုင္းကို ဒီလိုျဖစ္မယ္လို႔ေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ ေမွ်ာ္လင့္လို႔ မရဘူးဗ်။ ဒါကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ တစ္ဦးတည္းရဲ႕ ခံစားခ်က္ေပ့ါ။
ေမး – ေထာင္ထဲကို ေရာက္သြားတဲ့ အခ်ိန္မႇာ ကိုေနဘုန္းလတ္ ျပန္ လြတ္လာေစဖို႔ဆိုတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ လုပ္ေဆာင္တဲ့ http://freenpl.blogspot.com ဘေလာ့တစ္ခု ေပၚလာခဲ့ပါတယ္။၂၀၀၈ခုႏႇစ္မႇာေတာ့ နယ္စည္းမျခား သတင္းေထာက္မ်ားအဖြဲ႔က ေပးတဲ့ဆုကို ကိုဇာဂနာနဲ႔အတူ ကိုေနဘုန္းလတ္ ရခဲ့ပါတယ္။ တစ္ခါ ၂၀၁၀ျပည့္ႏႇစ္မႇာေတာ PEN American အဖြဲ႔ကေပးတဲ့ PEN ဆုကို ျမန္မာႏိုင္ငံက ဘေလာဂါအေနနဲ႔ ရခဲ့ျပန္ပါတယ္။ အဲဒီႏႇစ္မႇာပဲ ပိုျပီး ထူးျခားသြားတာက ၂၀၁၀ျပည့္ႏႇစ္ အတြက္ Time မဂၢဇင္းက ေရြးခ်ယ္ခဲ့တဲ့ ဟီး႐ိုး ၁၀၀ စာရင္းမႇာ ပါ၀င္ခဲ့တာပါပဲ။ ေရြးခ်ယ္ခံရတဲ့ ကိုေနဘုန္းလတ္ အေၾကာင္းကို ၁၉၈၁ခုႏႇစ္မႇာ Midnight’s Children စာအုပ္နဲ႔ ဘြတ္ကာ စာေပဆု ရခဲ့တဲ့ စာေရးဆရာ Salman Rushdie က ေရးခဲ့ပါတယ္။ ဒီေရြးခ်ယ္မႈေတြမႇာ အဓိက ထည့္ေျပာခဲ့တာက ျမန္မာလူငယ္ေတြရဲ့ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ခြင့္မႇာ ကိုေနဘုန္းလတ္က တန္ဖိုးၾကီးၾကီး ေပးဆပ္လိုက္ရတယ္လို႔ မႇတ္ခ်က္ျပဳ ခဲ့ၾကပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာလူငယ္ထုရဲ႕ ကိုယ္စားျပဳ ျပယုဂ္အျဖစ္ တင္စားခဲ့တာပါ။ ဒီလို သတ္မႇတ္မႈေတြအတြက္ ဘယ္လို ထင္ျမင္မိပါသလဲ။
ေျဖ – အဲတာက ကိုယ္စားျပဳျပီး ေပးတဲ့သေဘာပဲဗ်။ ေနာက္ျပီး တစ္ဦး တစ္ေယာက္တည္း အေပၚကို ရည္ရြယ္ျပီး ေပးတာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ အဲတာေတာ့ ေသခ်ာတယ္။ သေဘာကေတာ့ လိႈင္းပါပဲ။ လူငယ္ေတြရဲ႕ လိႈင္းပါပဲ။ ဘေလာ့ေတြ ေရးၾက တယ္။ အိုင္တီ နည္းပညာေတြကို ကြၽမ္းက်င္တဲ့သူေတြက လိႈင္းတစ္ခု ဖန္တီးခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒီလိႈင္းေၾကာင့္ ၂၀၀၇ခုႏႇစ္မႇာ၊ အရင္တုန္းက တစ္ခုခုျဖစ္တယ္ဆိုရင္ သိပ္မသိလိုက္ရပဲ ျပီးသြားၾကတာရႇိတယ္။ ၂၀၀၇မႇာေတာ့ ဘေလာဂါေတြ၊ အိုင္ တီစိတ္၀င္စားတဲ့ လူငယ္ေတြ၊ ဘယ္သူကမႇ ခိုင္းလို႔ မဟုတ္ဘူးေနာ္၊ ကိုယ့္ေရႇ႕မႇာ ဘာျဖစ္ေနလဲ၊ ဘာေတြ မတရားျဖစ္ေနလဲ၊ ဓာတ္ပံု႐ိုက္လိုက္တယ္၊ အြန္လိုင္းေပၚ တင္လိုက္တယ္၊ ဒီပံုစံနဲ႔ပဲ ကြၽန္ေတာ္တို႔ သြားခဲ့ၾကတယ္။ ကြၽန္ေတာ့္ကို စစ္ေၾကာေရး လုပ္တုန္းကလည္း ေမးတယ္။ မင္းတို႔ စက္တင္ဘာမႇာ ဘာလို႔၀င္ပါတာလဲ။ ဘယ္သူက ခိုင္းလို႔လဲ သူတို႔ အဲတာေတြ ေမးခဲ့ၾကတယ္ဗ်။ ဘယ္သူမႇ မခိုင္းဘူး။ လူငယ္ေတြကို ဘယ္သူမႇ ခိုင္းစရာမလိုဘူး။ လူငယ္ေတြေရႇ႕မႇာ မတရားတာေတာ့ မလုပ္နဲ႔၊ ေျပာမႇာပဲ၊ သူေျပာလို႔ရတဲ့ ေနရာက ေျပာမႇာပဲ။ ဘေလာ့ရႇိရင္ ဘေလာ့ကေျပာမႇာပဲ၊ မီဒီယာရႇိရင္ မီဒီယာက ေျပာမႇာပဲ။ သူတတ္ႏိုင္တဲ့ ဘက္က ဆန္႔က်င္မႇာပဲ။ ဒါကလူငယ္ရဲ႕ သဘာ၀ပဲ။
အဲဒီမႇာ ဘေလာ့တို႔ အိုင္တီနည္းပညာ ကြၽမ္းက်င္တဲ့ လူငယ္ေတြရဲ႕ စြမ္းေဆာင္မႈေၾကာင့္ ဒီဟာက လိႈင္းတစ္ခုျဖစ္သြားတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီလူငယ္ေတြအားလံုးကို သူကရည္ရြယ္တာပဲ။ ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ ေထာင္က် သြားတယ္ေပါ့ဗ်ာ။ အမႇန္အတိုင္း ေျပာရင္ ဒီဟာေတြရဲ႕ effect ေတြပါတယ္ဗ်ာ။ ကြၽန္ေတာ့္ ဘေလာ့ေၾကာင့္ ဆိုတာထက္ကို ဘေလာ့ေတြ ေၾကာင့္ေပါ့ေနာ္။ ကြၽန္ေတာ္ဟာ ဘေလာဂါ တစ္ဦးလည္းျဖစ္တယ္။ ကြၽန္ေတာ့္ ဘေလာ့မႇာ ဘာမႇ မေရးေပမယ့္ အျခား ဘေလာ့ေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတယ္။ ဆိုတဲ့ အခါက်ေတာ့ ကြၽန္ေတာ့္ကိုမ်ား စံျပအေနနဲ႔ ဟန္႔လိုက္ရင္ ေနာက္လူေတြ တန္႔သြားမယ္ဆိုတဲ့ စဥ္းစားမႈမ်ိဳး အစိုးရဘက္က စဥ္းစားသလိုပဲ ဟိုဘက္က က်ေတာ့လည္း ဘေလာဂါေတြ အားလံုးကို ဂုဏ္ျပဳခ်င္တာ၊ အိုင္တီကို စိတ္၀င္စားတဲ့ လူငယ္ေတြကို ဂုဏ္ျပဳခ်င္တာ၊ တိုင္းျပည္ရဲ႕ အေျပာင္းအလဲတစ္ခုမႇာ အတိုင္းအတာ တစ္ခုအထိ အခန္းက႑တစ္ခု အျဖစ္ပါ၀င္တဲ့ အိုင္တီသမားေတြ၊ ဘေလာဂါေတြကို ဂုဏ္ျပဳခ်င္တာ၊ အဲလို ဂုဏ္ျပဳဖို႔အတြက္ကို ကြၽန္ေတာ္က ေထာင္က်သြားတဲ့အခါ ကြၽန္ေတာ့္ကို ဆြဲထုတ္လိုက္ျပီးေတာ့ ဆုေတြေပးတယ္ေပါ့ ဗ်ာ။ ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ အဲဒီလိုပဲ ခံယူထားတယ္။
ေမး – ေထာင္ထဲ ေရာက္သြားေပမယ့္လို႔ ကိုေနဘုန္းလတ္ ေထာင္ထဲမႇာေရးထားတဲ့ စာေတြက အြန္လိုင္းေပၚမႇာ ရႇိေနခဲ့တယ္။ သိရသေလာက္ကေတာ့ တစ္ခ်ိဳ႕ေနရာေတြမႇာ၊ ေထာင္ထဲမႇာ စာေရးခြင့္မရႇိပါဘူး။ ကိုေနဘုန္းလတ္အေနနဲ႔ ေထာင္ထဲမႇာ ဘယ္လိုနည္းနဲ႔ စာေရးခဲ့ပါသလဲ။
ေျဖ – အိမ္ကို စာေရးလို႔ရတယ္ဗ်။ ေထာင္တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခု မတူဘူးဗ်ာ။ တစ္ခ်ိဳ႕ေတြ က်ေတာ့လည္း စာရြက္ အပိုင္းေလးတစ္ခုေပးျပီး အဲတာပဲ ေရးရမယ္။ အဲထက္ ပိုမေရးရဘူး။ ကန္႔သတ္တာေတြ ရႇိတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ေတြက်ေတာ့လည္း မိသားစုေတြဆီပဲ ေရးရမယ္ဆိုတာ ကန္႔သတ္တာ ရႇိတယ္။ လံုး၀ေရးခြင့္ မေပးတာမ်ိဳးေတြ ရႇိတယ္ေပါ့။ ေထာင္ထဲမႇာ ကြၽန္ေတာ္ အျမဲစဥ္းစားတယ္ေလ။ အိုင္တီသမားဆိုေတာ့ ပိုဆိုးတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔က connection နဲ႔ အလုပ္လုပ္ေနရတာ။ ခ်ိတ္ဆက္မႈမရႇိရင္ လူက သပ္သပ္ ေဘးေရာက္သြားေရာေလ။ တတ္ႏိုင္သမွ် အျပင္ေလာကနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ႏိုင္ေအာင္ နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႔ ကြၽန္ေတာ္ စဥ္းစားတယ္ေပါ့။ ဘယ္လို ခ်ိတ္ဆက္မလဲေပါ့။ အဲဒီမႇာ စာေရးတဲ့ လမ္းေၾကာင္းကို ကြၽန္ေတာ္ဖြင့္တယ္။ စမ္းတယ္ေပါ့။ ပထမကေတာ့ အေမကိုေရး၊ အေဖကိုေရး၊ ညီကိုေရး၊ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ သူငယ္ခ်င္းေတြဆီကိုေရး၊ ႏိုင္ငံျခားက လူေတြဆီကိုပါေရး၊ ပထမေတာ့ ေပးစာေလးေတြေရး၊ ေနာက္ေတာ့ ကဗ်ာေတြပါ ထည့္ေရး၊ အဲလိုမ်ိဳးနဲ႔၊ အခု လြတ္ခါနီးဆို ေတာ္ေတာ္ေလးကို အဆင္ေျပတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအေၾကာင္းေတြလည္း ေရးတာပဲ။
ေမး – အဲဒီလို ေရးခဲ့တဲ့အထဲမႇာ သတိထားမိတာတစ္ခုရႇိပါတယ္။ ၂၀၀၉ ခုႏႇစ္ေလာက္တုန္းကေရးခဲ့ျပီး သံလြင္အိပ္မက္မႇာ ေဖာ္ျပထားခဲ့ ‘ညီေလးေရ’ ဆိုတဲ့ေပးစာပါ။ ဒီစာကိုဖတ္ရင္းက (ကို) ထူးအိမ္သင္ကို ၾကိဳက္တဲ့ ကိုေနဘုန္းလတ္ရဲ႕ အေရးအသားေတြကဟာ (ကို) ထူးအိမ္သင္ ဆိုထားတဲ့ ညီေလးေရ သီခ်င္းကို ျပန္ျပီး အမႇတ္ရစရာျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ တာရာမင္းေ၀နဲ႔ မင္းခိုက္စိုးစန္ရဲ႕ အေစာပိုင္း စာေတြကို ႏႇစ္ျခိဳက္သူ ျဖစ္တာေၾကာင့္လည္း ေရးသားတဲ့ပံုစံက သူတို႔ရဲ႕ပံုစံနဲ႔ဆင္ေနတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ အဲဒီမႇာ ႏႇစ္ခ်က္ရႇိပါတယ္။ ပထမတစ္ခ်က္က ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ရဲ႕ ေျပာစကား။ ‘လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ တန္ဖိုးဟာ သူ ျဖတ္သန္း ေက်ာ္လႊားေနတဲ့ ေခတ္ႀကီးက သူ႔ပုခံုးေပၚ တင္ေပးလိုက္တဲ့ သမိုင္း တာ၀န္ကို သူ ဘယ္ေလာက္ သယ္ပိုး ထမ္းေဆာင္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္နဲ႔ တိုင္းတာရမႇာပဲ’ဆိုတဲ့ စာသားကို ထည့္သံုးခဲ့ပါတယ္။ ဒုတိယ တစ္ခ်က္ကေတာ့ equation တစ္ခုကို သံုးခဲ႕ပါ တယ္။ Event + Ego =Emotion ၊ Emotion + Exit = Effect ဆိုတဲ့ ညီမွ်ျခင္းတစ္ခုပါ။ ဒီအခ်က္ႏႇစ္ခ်က္ ထည့္သံုးခဲ့တာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ အခုခ်ိန္မႇာ ေျပာခ်င္တာ တစ္ခုခုရႇိေနမလား။
ေျဖ – ကြၽန္ေတာ္က စာအစံုဖတ္တယ္ေလ။ ဖတ္ရင္းက တစ္ခ်ိဳ႕ဟာေတြကို notes ထုတ္ထားတာေတြရႇိတယ္။ ထုတ္ထားျပီး စာေရးဆရာေတြ ေျပာတဲ့ စကားေတြထဲမႇာမႇ ကြၽန္ေတာ္ ဆင့္ပြားျပီး ထပ္ေတြးထားတာ ေတြရႇိတယ္ေပါ့ေနာ္။ ဆရာ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ စကားကေတာ့ ၾကိဳက္တာကိုး၊ ကိုယ္လည္း ၾကိဳက္ေတာ့ ျပန္မွ်ေ၀တာေပါ့။ ကြၽန္ေတာ္က ကြၽန္ေတာ့္ ညီအတြက္ ေရးတာမႇန္ေပမယ့္ အထဲမႇာကတည္းက အားလံုးအတြက္ ျပန္မွ်ေ၀ျပီး ေရးတာေလ။ လူငယ္ထုအားလံုးအတြက္ ရည္ရြယ္တယ္။ အဲဒီရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ပဲ ကြၽန္ေတာ္ေရးခဲ့တာ။ ေပးစာသေဘာေပါ့ေနာ္။ ေဘာင္က်ဥ္းက်ဥ္းနဲ႔ေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ေရးတာ မဟုတ္ဘူး။
E ေျခာက္လံုးကို ေရးခဲ့တာကေတာ့ ဒီလိုပါ။ ညီမွ်ျခင္းႏႇစ္ခုလံုး မႇာေတြပါေတာ့ E ေျခာက္လံုး သီအိုရီေပါ့။ အဓိပၸာယ္ကေတာ့ ရႇင္းပါတယ္။ အျဖစ္အပ်က္ (Event) ေတြကို အတၲစိတ္(Ego) နဲ႔ ေပါင္းမၾကည့္ရင္ ဘာမႇ မျဖစ္ဘူး။ ေပါင္းမိၿပီဆိုရင္ စိတ္လႇဳပ္ရႇားမႈ (Emotion) ျဖစ္လာမႇာပဲ။ ျဖစ္လာတဲ့ စိတ္လႇဳပ္ရႇားမႈကလည္း သူ႔ဘာသာသူ စိတ္ထဲမႇာပဲ ေနရင္ ဘာမႇမျဖစ္ေသးဘူး။ ထြက္ေပါက္(Exit) နဲ႔ ေတြ႔ရင္ေတာ့ အျပင္ ထြက္လာၿပီး ၀န္းက်င္ကို အက်ိဳးဆက္ (Effect) ေတြ သက္ေရာက္ေတာ့တာပဲ။ အဲဒါေလးပါ။
ကြၽန္ေတာ္တို႔က ပုထုဇဥ္ေတြဆိုေတာ့ Event နဲ႔ Ego ကို ခြဲမထားတတ္ေသးဘူး။ အဲဒီေတာ့ Emotion ေတြလည္းျဖစ္ေနမႇာပဲ။ Emotion ကလည္း Exit ကိုလိုက္ရႇာၿပီး မေတြ႔မခ်င္း စိတ္ထဲမႇာ ကလိကလိ ျဖစ္ေနမႇာ၊ အဲဒီ့ေတာ့ Exit တစ္ခုကိုေတာ့ ဖြင့္ေပးရမႇာေပါ့။ Exit ဖြင့္လိုက္ၿပီဆိုတာနဲ႔ Effect ကျဖစ္လာၿပီ။ ဆိုေတာ့ကာ၊ ေကာင္းေသာ အက်ိဳးဆက္ေတြ ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ ေကာင္းေသာထြက္ေပါက္ကိုပဲ ရႇာဖြင့္မိဖို႔ ႀကိဳးစားရမယ္။ စိတ္ခံစားမႈေတြကုိ အတၲနည္းသထက္နည္းေအာင္ စစ္ယူရမယ္။ အေကာင္းဆံုး ကေတာ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြတိုင္းကို အတၲထည့္မေပါင္းဘဲ သူ႔အတိုင္းျမင္ေအာင္ ၾကည့္ႏိုင္ဖို႔ေပါ့။ ဒါက ဘာသာေရးဘက္ နည္းနည္း ေရာက္သြားတယ္။ တခ်ိဳ႕ေတြ ေျပာၾကတယ္။ အရာရာကို စိတ္ခံစားမႈနဲ႔ မဆံုးျဖတ္နဲ႔ ဆိုတာေလ။ Exit ကို လိုက္ရႇာတဲ့အခါမႇာ Emotion နဲ့ အတူ အသိဥာဏ္ပညာ (Wisdom) ကိုထည့္ေပးလိုက္ႏိုင္မယ္ဆိုရင္ အက်ိဳးဆက္(Effect)ေတြ ေကာင္းလာႏိုင္စရာ ရႇိတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။
ဒီကိစၥက အခုလက္ရႇိ ႏိုင္ငံေရးအတြက္လည္း အေရးၾကီးတယ္။ Event ေတြကို ကြၽန္ေတာ္တို႔က Ego ေတြ၀င္ျပီးေတာ့ စဥ္းစား ေနၾကတယ္ေလ။ Event ၾကီးပဲ သပ္သပ္မျမင္ႏိုင္ဘူး ျဖစ္ေနတယ္။ ေဘာလံုးပြဲတစ္ပြဲကန္ရင္ ကြၽန္ေတာ္က လစ္ဗာပူး ပရိသတ္ဆိုေတာ့ ငါ့အသင္းကို အားေပးတာနဲ႔ အျခားအသင္းႏႇစ္သင္း ကန္ျပီး ပရိသတ္တစ္ ေယာက္အေနနဲ႔ အားေပးတာ မတူဘူးေလ။ အဲလိုပဲ Event ေတြကို ျမင္တဲ့အခါမႇာ အတၲစိတ္ကို ထည့္ျပီးစဥ္းစားတဲ့ အခါက်ေတာ့ အျမင္ေတြက တစ္မ်ိဳး ျဖစ္ကုန္တယ္။ တတ္ႏိုင္သမွ် ဖယ္ျပီး Event တစ္ခုကို Event အျဖစ္ ျမင္ႏိုင္ေအာင္ စဥ္းစားရမႇာ ေပါ့။ အဲတာမႇ bird’s-eye view ေပါ့။ အေပၚစီးက ၾကည့္သလို ျမင္ရမႇာ။ ကိုယ့္အတၲပါရင္ ကိုယ္ကပါ Event ထဲေရာက္သြားျပီးေတာ့ ျမင္ကြင္းမ ရႇင္းေတာ့ဘူးဗ်ာ။ အေပၚစီးကၾကည့္တာ မျဖစ္ေတာ့ဘူး။ ပိုျပီးေတာ့ ေရႇ႕ဆက္သြားစရာလမ္းေၾကာင္းက ဘာလဲ။ ဘယ္သြားရင္ ဘာျဖစ္မလဲဆိုတာ အေပၚစီးက ၾကည့္ရင္ ရႇင္းရႇင္းလင္းလင္း ျမင္ရတယ္။
စိတ္ခံစားမႈ သေဘာကေတာ့ အန္တီလည္း ေျပာတယ္ ထင္တယ္။ ႏိုင္ငံေရးက စိတ္ခံစားမႈနဲ႔ မလုပ္ရဘူးဆိုတာ။ စိတ္ခံစားမႈ လံုး၀မပါလို႔လည္း မျဖစ္ဘူးဗ်။ စိတ္ခံစားမႈေတြက ရႇိၾကတာပဲ။ ဒီမႇာက Wisdom ေလးကို ထည့္ဖို႔ပါပဲ။ စိတ္ခံစားမႈလည္း ရႇိမယ္ေပါ့ဗ်ာ။ ဒါေပမယ့္ အဲ ဒီစိတ္ခံစားမႈေလးကို ၾကည့္ေနေပါ့။ စကားတစ္ခြန္း ေျပာရင္ေတာင္မႇ ေဒါသနဲ႔ ေျပာလိုက္တာလားေပါ့ေနာ္။ အဲတာေလးေတြက ကိုယ္သတိထားျပီး ၾကည့္ေနရင္ ျမင္တယ္ေလ။ အိုင္တီမႇာေတာ့ တစ္ခြန္းေျပာဖူးတယ္။ think again ေပါ့ေလ။ before you hit enter ေပါ့ေနာ္။ enter မေခါက္ခင္ ျပန္စဥ္းစားပါေပါ့ေလ။
ေမး – ညီေလးေရ ေပးစာထဲမႇာပဲ ထည့္ေရးထားတာ ရႇိပါတယ္။ အျမဲတန္းေရြ႕ေနေအာင္ ၾကိဳးစာရမယ္ဆိုတာ။ အဲဒီမႇာလည္း ငယ္စဥ္မွာ သင္ခဲ့ရတဲ့ ညီမွ်ျခင္းတစ္ခုကို ထည့္ေရးခဲ့ပါတယ္။ KE = 1/2 mv 2 ဆိုတဲ့ ညီမွ်ျခင္းပါ။ ဒီညီမွ်ျခင္းကို ထည့္ေရးျဖစ္ခဲ့တဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ကေရာ ဘာျဖစ္မလဲ။
ေျဖ – ဟိုထဲမႇာက ကြၽန္ေတာ္ အျမဲတန္း Brain Storming လုပ္တယ္ေလ။ အခ်ိန္ေတြက အားေနတာကိုး၊ စာဖတ္၊ Brain Storming လုပ္ေပါ့။ အဲဒီ ညီမွ်ျခင္းက အဲတာေၾကာင့္ ထြက္လာတာ။ KE ဆိုတာ အေရြ႕စြမ္းအင္၊ M ကျဒပ္ထု၊ v ကေတာ့ အလ်င္။ အဲဒီညီမွ်ျခင္းကို စဥ္းစားၾကည့္တယ္။ စြမ္းအင္တစ္ခုရႇိေနဖို႔ အလ်င္တစ္ခုနဲ႔ ေရြ႕ေနဖို႔ လိုတယ္လို႔။ လူသားေတြ အေနနဲ႔ အစြမ္းရႇိတဲ့သူေတြ ျဖစ္ေနဖို႔ ေရြ႕ေနဖို႔ လိုတယ္ေလ။ ရပ္လုိက္တဲ့ေန႔ဟာ စြမ္းအင္မဲ့ သြားတဲ့ေန႔ပဲ။ ဒီေနရာမႇာ ေရြ႕ေနရမယ္ဆိုတာက စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ရုပ္ပိုင္းဆုိင္ရာမႇာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ တုိးတက္မႈ တစ္ခုခုရႇိေနရမယ္လို႔။ ကိုယ္တုိင္ကလြဲလို႔ ဘယ္လို အေျခအေနမ်ဳိးကမႇ ကိုယ့္ရဲ႕အေရြ႕ကို မတားျမစ္ႏုိင္ဘူးဆိုတာ ကိုလည္း သိထားဖို႔ လိုတယ္။ ဘယ္လိုေနရာကုိပဲ ေရာက္ေရာက္၊ ဘယ္လိုအေျခအေနမ်ဳိးကိုပဲ ေရာက္ေရာက္ အလ်င္တစ္ခုနဲ႔ ေရြ႕ေနတဲ့၊ တုိးတက္မႈရႇိေနတဲ့သူတစ္ေယာက္ျဖစ္ေအာင္ ႀကဳိးစားေနဖို႔ လိုမယ္ဆုိတာပါ။ ဒါမႇ စြမ္းအင္ရႇိတဲ့သူတစ္ေယာက္ျဖစ္ၿပီး အဲဒီစြမ္းအင္နဲ႔ ကုိယ့္ရဲ႕၀န္းက်င္ကို အက်ဳိးျပဳႏုိင္တဲ့သူျဖစ္မႇာေပါ့။
ဒီလိုေျပာေတာ့ လူတစ္ေယာက္ဟာ ေရြ႕လ်ားမႈ လံုး၀မရႇိေတာ့ရင္ စြမ္းအင္လံုး၀မဲ့ သြားေရာလားလို႔ ေမးစရာ ရႇိလာတယ္။ အဲဒီ ေမးခြန္းအတြက္ အေျဖထုတ္ဖို႔ ညီမွ်ျခင္းတစ္ခုရွိတယ္။
PE = mgh တဲ့ ။ PE က အတည္ စြမ္းအင္၊ m ကျဒပ္ထု၊ g က ကမၻာ့ဆြဲအား၊ h ကေတာ့အျမင့္ ။ ေရြ႕မေနလို႔ အေရြ႕စြမ္းအင္ မရႇိေပမယ့္လည္း အျမင့္တစ္ေနရာကို ေရာက္ေနၿပီဆိုရင္ေတာ့ Potential Energy လို႔ေခၚတဲ့ အတည္ စြမ္းအင္တစ္ခုရႇိ ေနႏိုင္တယ္။ အဲဒီေတာ့ စြမ္းအင္ရႇိေနတဲ့သူ တစ္ေယာက္ျဖစ္ဖို႔ ေရြ႕ခ်င္ရင္ ေရြ႕ေန ဒါမႇမဟုတ္ရင္ေတာ့ အျမင့္တစ္ေနရာမႇာ ရႇိေနဖို႔ လိုတယ္လို႔ သံုးသပ္လို႔ရတယ္။ ဒီေနရာမႇာ အျမင့္တစ္ေနရာဆိုတာ ဘယ္လိုေနရာလဲ။ ရူပေဗဒ သေဘာတရားအရေတာ့ သစ္ပင္တစ္ပင္ေပၚကို တက္ေနလုိက္တာနဲ႔ အျမင့္တစ္ေနရာကို ေရာက္သြားၿပီး PE ရႇိသြားၿပီ။ ဆိုလိုခ်င္တာက အဲဒီအျမင့္ မဟုတ္ဘူး။ လူတစ္ေယာက္ကို သူျဖတ္သန္းခဲ့တဲ့ သူ႔ရဲ႕သမုိင္းကိုၾကည့္ၿပီး လူအမ်ားက တညီတညြတ္တည္း ဦးေႏႇာက္ထဲမႇာေရာ ႏႇလံုးသားထဲမႇာပါ တစ္ေနရာ စာေပးလုိက္တဲ့ အျမင့္တစ္ေနရာကို ေျပာခ်င္တာ။ ကြၽန္ေတာ္တို႔က ငယ္ေသးတဲ့အတြက္ အဲဒီလိုအျမင့္ တစ္ေနရာမ်ဳိးကို မေရာက္ႏုိင္ေသးဘူး။ အဲဒီေတာ့ အၿမဲတမ္းေရြ႕ေနေအာင္ ႀကဳိးစားေနရမယ္။ KE က အသံုးခ်တန္ဖုိး၊ PE က ပကတိတန္ဖိုးေပါ့။
ေမး- အျမဲတန္းေရြ႕ေနေအာင္ ၾကိဳးစာရမယ္ဆိုျပီး လူငယ္ထုကို ေျပာခဲ့တဲ့ ကိုေနဘုန္းလတ္ရဲ႕ ခံယူခ်က္ကေရာ ဘယ္လိုရႇိမလဲ။ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ မရည္ရြယ္ေပမယ့္ အလိုလို ရပ္သြားရတဲ့ သူေတြ ရႇိေနတယ္။ အဲတာေတြအတြက္ ဘယ္လိုမ်ား ေျပာခ်င္ပါသလဲ။
ေျဖ – လမ္းကေတာ့ ရႇာရမႇာပဲဗ်။ အခြင့္အေရးမရႇိရင္ အခြင့္အေရး ရႇာရမႇာပဲ။ လူငယ္ေတြကေလ လမ္းမရလည္း လမ္းကိုရႇာရမယ္။ ေနာက္ျပီးေတာ့ မ်က္လံုးက ေရႇ႕ကိုၾကည့္ရင္ ေဘးကိုမျမင္ရဘူး။ ေဘးကိုၾကည့္ရင္လည္း ေရႇ႕ကိုမျမင္ရဘူး။ ကြၽန္ေတာ္ ဆိုလိုတာက ကြၽန္ေတာ္တို႔က ဘာကိုရႇာမႇာလဲ။ တစ္ခ်ိဳ႕ လူငယ္ေတြက ဆင္ေျခရႇာတယ္ဗ်။ အစိုးရမေကာင္းလို႔ ဆိုတာမ်ိဳး၊ ေနာက္ျပီးေတာ့ ငါတို႔ ကစားစရာ ကြင္းမရႇိလို႔ ဆိုတာမ်ိဳး၊ ေနာက္ျပီးေတာ့ ဘယ္လို အက်ပ္အတည္းေတြ ရႇိေနလို႔ ဆိုတာမ်ိဳး၊ ဘယ္လို အခက္အခဲေတြ ရႇိေနလို႔ ဆိုတာမ်ိဳး ဆင္ေျခေတြ ရႇာတယ္။ အဲတာ ဆင္ေျခေတြပဲသိလား။ ဆင္ေျခရႇာတဲ့ မ်က္လံုးက လမ္းကို မေတြ႔ႏိုင္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ ဆင္ေျခမရႇာနဲ႔။ ဘယ္သူ႔ေၾကာင့္၊ ဘယ္သူ႔ေၾကာင့္ဆိုျပီး ဆင္ေျခမရႇာနဲ႔၊ ရႇာခ်င္လည္း ကိုယ့္ကိုကိုယ္မႇာရႇာ၊ ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဘယ္သူ႔ေၾကာင့္ ဘယ္သူ႔ေၾကာင့္ဆိုတာကို သိပ္မေျပာဘူး။ တစ္ခုခုဆို ကြၽန္ေတာ္ညံ့လို႔ပဲ၊ ငါညံ့တယ္၊ ထပ္ျပီးေတာ့ ၾကိဳးစာရဦးမယ္ဆိုတာမ်ိဳးပဲ။
ကြၽန္ေတာ္ ေထာင္က်တယ္ဗ်ာ၊ ေထာင္ထဲမႇာ ကြၽန္ေတာ္ ရပ္သြားမယ္ဆို ရပ္သြားလို႔ရတယ္။ ဆင္ေျခရႇာျပီးေတာ့၊ အစိုးရက ငါ့ကို ဒီလို ဒီလို လုပ္တယ္ေပါ့ေနာ္။ ကံတရားကို လည္း အျပစ္ပံုခ်လို႔ရတယ္။ ဆင္ေျခရႇာရင္ လမ္းမေတြ႔ဘူးေလ။ အဲတာေၾကာင့္ ကြၽန္ေတာ္ဆင္ျခင္ မရႇာဘူး။ ဆင္ေျခရႇာတာကို စြန္႔လႊတ္လိုက္ျပီးေတာ့ လမ္းကိုရႇာမယ္။ ဟုတ္ျပီ။ လက္ရႇိ အေျခအေနကို လက္ခံလိုက္မယ္။ လက္ခံျပီးေတာ့ လက္ရႇိအေျခအေနမႇာပဲ ငါလုပ္ခ်င္တာေတြကို လုပ္လို႔ရေအာင္၊ ျပင္ပေလာကနဲ႔ အဆက္အသြယ္ ျပတ္မေနေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲဆိုတာ ေျပာင္းစဥ္းစားျပီးေတာ့ ဆင္ေျခကိစၥေတြ ေမ့ပစ္လိုက္ေရာ၊ အဲလိုေမ့ပစ္လိုက္မႇသာ ဒီဘက္ကလမ္းကို ရႇင္း ရႇင္းလင္းလင္း စဥ္းစားလို႔ရတာ။ အဲတာေၾကာင့္ လမ္းရႇာတဲ့လူက လမ္းေတြ႕မႇာပဲ။
ကြၽန္ေတာ္တို႔က တစ္ခါတေလက် လမ္းေပ်ာက္ေကာင္း ေပ်ာက္ေနႏိုင္တယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ အေျခအေနက်ေတာ့ လူငယ္ေတြက သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ လမ္းေပ်ာက္ ေနတယ္ေျပာတယ္။ လမ္းေပ်ာက္ေနတယ္ဆိုတဲ့ စကားနဲ႔ လမ္းရႇာေနတယ္ဆိုတဲ့စကားနဲ႔ မတူဘူးေနာ္။ ႏႇစ္ခုလံုးကေတာ့ လမ္း မေတြ႔ေသးတာ မႇန္တယ္ေနာ္။ ဒါေပမယ့္ တစ္ခ်ိဳ႕က သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ လမ္းေပ်ာက္ေနတယ္လို႔ ခံယူလိုက္တယ္။ ရႇာဖို႔ မၾကိဳးစားေတာ့ဘူး။ ေနာက္တစ္ဦးက်ေတာ့ သူလည္း လမ္းေပ်ာက္ေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူ႔ကိုယ္သူ လမ္းေပ်ာက္ေနတယ္လို႔ မခံယူဘူး။ ငါ လမ္းရႇာေနတယ္ေပါ့ေနာ္။ လမ္းရႇာေနတယ္လို႔ ခံယူတဲ့လူက လမ္းရႇာ ေတြ႔မႇာပဲ။ လမ္းေပ်ာက္ေနတယ္ဆို တဲ့လူက ရႇာဖို႔လည္း မၾကိဳးစားေတာ့ဘူး။ အဲဒီေတာ့ လမ္းေတြ႔မႇာ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။
ကြၽန္ေတာ့္ ခံယူခ်က္ကေတာ့ဗ်ာ၊ ကြၽန္ေတာ္ ဘယ္ေနရာပဲ ေရာက္ေနေနဗ်ာ။ ပတ္၀န္းက်င္အတြက္ အက်ိဳးျပဳတဲ့သူပဲ ျဖစ္ခ်င္တယ္။ လူပိုၾကီးလည္း ျဖစ္မေနရဘူး၊ ပတ္၀န္းက်င္ကို ဒုကၡေပးတဲ့သူလည္း ျဖစ္မေနရဘူး။ ပတ္၀န္းက်င္အတြက္ အက်ိဳးရႇိတဲ့သူ အဲတာပဲျဖစ္ခ်င္တယ္။ အဲဒီစိတ္နဲ႔ပဲ သြားခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ျပီး ပစၥဳပၸန္ကိုပဲ ၾကည့္တယ္။ အခု အေျခအေနမႇာ ဘာလုပ္ႏိုင္မလဲဆိုတဲ့ အေၾကာင္းတရား ဖန္တီးမႈပဲ ကိုယ့္လက္ထဲမႇာပဲ ရႇိတယ္ေလ။ အဲတာပဲ စဥ္းစားပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရး လုပ္တယ္ဆိုလည္း လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္လို႔ပါပဲ။ တိုင္းျပည္မႇာ တကယ္လိုအပ္ေနျပီ၊ ေလ့လာတဲ့ အခါက်ေတာ့ သိတာပဲေလ။ ဘယ္သူေတြက ဘာလဲဆိုတာ။ တကယ္ျဖစ္ေနတာေတြကို ၾကည့္ရင္ ဘယ္ဘက္မႇာ ရပ္တည္ရမလဲဆိုတာ ရႇင္းရႇင္းလင္း လင္း သိလာရတာပဲ။
ေမး – ထိန္းသိမ္းခံရစဥ္ ကာလမႇာေတာ့ Web 2.0 ေခတ္ေပါ့။ ဘေလာ့ေရစီးက အားေကာင္းေနတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမႇာေတာ့ ဘေလာ့ေရစီးကေန Facebook ေရစီးျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ျပီးခဲ့တဲ့ ႏႇစ္ေတြကစျပီးေတာ့ Facebook ကို ေ၀ဖန္တာေတြရႇိ လာပါတယ္။ ေစ်း အိမ္သာနံရံလို ျဖစ္ေနတယ္တို႔၊ အမိႈက္ပံု ျဖစ္ေနတယ္တို႔ဆိုတဲ့ အသံေတြထြက္လာတယ္။ Facebook အေပၚမႇာေရာ ဘယ္လိုျမင္ပါသလဲ။
ေျဖ – ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ ဘေလာ့ကို ပိုၾကိဳက္တယ္။ Facebook ကေတာ့ နည္းပညာ ေရစီးအရ ေပၚလာတဲ့အရာပဲ။ သူ႔ကိုလည္း ျငင္းပယ္လို႔ မရဘူးဆိုတဲ့ သေဘာေပါ့ေနာ္။ ဘေလာ့ၾကီးပဲ ဆက္ေရးေနလို႔လည္း မျဖစ္ဘူး။ Facebook ကို ကူးမလာ ဆိုေတာ့လည္း အမႇန္အတိုင္းေျပာရရင္ ကြၽန္ေတာ္ Facebook ကို မၾကိဳက္ဘူး။ ကြၽန္ေတာ္က ဘေလာ့ကို ပိုၾကိဳက္တယ္။ စာေရးဆရာတစ္ေယာက္ ရပ္တည္တဲ့ ပံုစံမ်ိဳး၊ ဖတ္ခ်င္တဲ့သူ လာဖတ္လိမ့္မယ္ဗ်ာ။ ဟိုမႇာကေတာ့ ဖတ္ခ်င္ခ်င္၊ မဖတ္ခ်င္ ခ်င္ ေရာက္ေနတာမ်ိဳးပဲ။ ကြၽန္ေတာ္က အခုမႇ စသံုးလို႔လား မသိဘူး။ ေတာ္ေတာ္မ်က္စိေနာက္တယ္။ ႐ႈပ္ပြေနတာပဲ။ အဲတာမ်ိဳးေပါ့ေနာ္။
အဲဒီေတာ့ ဘေလာ့ကို မျဖစ္မေန ကြၽန္ေတာ္ဆက္ကို ေရးမႇာ။ Facebook ကေတာ့ သံုးျဖစ္မယ္။ ဘေလာ့ကိုေတာ့ ပိုျပီးအားသန္တယ္။ Facebook ကေတာ့ ျပတ္မသြားေအာင္ပဲ ကြၽန္ေတာ္သံုးခ်င္တယ္။ အစိုးရကိုေတာ့ ေျပာင္းျပီး စဥ္းစားေစခ်င္တယ္။ ဒီမိုကေရစီ အစိုးရဆိုေတာ့ကာ လြတ္လပ္စြာ ေရးသားခြင့္၊ ေျပာဆိုခြင့္ေတြကို၊ သူတို႔ အဲဒီလိုေျပာင္းျပီး စဥ္းစားလိုက္မယ္ဆိုရင္ တျခားေကာင္းက်ိဳးေတြ ျမင္လာလိမ့္မယ္။ လံုျခံဳေရးအရ စဥ္းစ စားေတာ့ ကိုယ့္ကို ရန္ျပဳမႈေတြကိုပဲ ပိုျပီးျမင္လာတာေပါ့ေနာ္။ လြတ္လပ္ခြင့္တို့၊ လူ့အခြင့္အေရးတို႔၊ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈတို႔ အဲတာေတြ စဥ္းစားၾကမယ္ဆိုရင္ သူအမ်ားၾကီး ျမင္လာလိမ့္မယ္။ ပိုျပီးျမင္လာရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ကို ရန္သူေတြလို႔ ျမင္လာမႇာ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ကလည္း သူတို႔ကို ရန္သူေတြလို႔ သေဘာထားမႇာ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ သူတို႔ဘက္က စဥ္းစားပံုေျပာင္းဖို႔ကို ကြၽန္ေတာ္ ေမွ်ာ္လင့္တယ္။ အဲဒီလိုေျပာင္းမႇလည္း အဆင္ေျပမႇာ။
တစ္ခုရႇိတာကဗ်ာ။ ကြၽန္ေတာ္တို႔က လြတ္လပ္မႈကို လိုခ်င္တယ္ေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒီလြတ္လပ္မႈနဲ႔ အတူ တစ္ဖက္ကလည္း တာ၀န္ခံမႈကို တြဲေပးသင့္တယ္လို႔ ကြၽန္ေတာ္ထင္တယ္။ အစိုးရ ဘက္ေတာ့ လြတ္လပ္မႈေပးဖို႔အတြက္ ကြၽန္ေတာ္တို႔က ေတာက္ေလွ်ာက္ ေျပာေနရမႇာပဲ။ ကြၽန္ေတာ့္ဘက္က request ေပါ့ေနာ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ တာ၀န္ခံႏိုင္မႈကို ျပ ႏိုင္ရမယ္။ ငါတို႔ေရးတဲ့ စာေတြနဲ႔ပတ္သက္ရင္ ငါတို႔ တာ၀န္ခံႏိုင္တယ္။ ကြၽန္ေတာ္ဆိုရင္ profile ကို တစ္ခုမႇ လိမ္ထားတာ မရႇိဘူး။ ကြၽန္ေတာ့္ ဘေလာ့မႇာ၊ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ အိမ္လိပ္စာေတာင္ ေပးလို႔ရတယ္။ ဘယ္သူမဆို ကြၽန္ေတာ္ေရးတာနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး မေက်နပ္တာရႇိရင္ ကြၽန္ေတာ့္ကို တိုက္႐ိုက္ လာေျပာလို႔ရတယ္။ အဲလို တာ၀န္ယူမႈေလးကိုသာ ကြၽန္ေတာ္ တို႔ဘက္က ျပည့္ျပည့္၀၀ေပးႏိုင္မယ္ဆိုရင္ တစ္ဖက္က လြတ္လပ္မႈကို ေတာင္းရ အားရႇိတယ္ဗ်။ လြတ္လပ္မႈကို ေတာင္းတဲ့ သူေတြထဲမႇာလည္း အကုန္လံုးက ဘာေၾကာင့္ လိုခ်င္လည္းဆိုတာလည္း မေသခ်ာဘူး။ တစ္ခ်ိဳ႕ကလည္း လြတ္လြတ္လပ္လပ္နဲ႔ လုပ္ခ်င္တာ လုပ္မယ္ဗ်ာ။ ဘာမႇ လာမေျပာနဲ႔၊ နာမည္၀ႇက္ျပီးေတာ့ လုပ္မယ္၊ ျပီးရင္ တာ၀န္မယူဘူးဆိုတဲ့ လူမ်ိဳးေတြလည္း ရႇိေကာင္း ရႇိမယ္၊ အဲလိုလူမ်ိဳးေတြ မ်ားလာခဲ့ရင္ ဟိုဘက္က အားသာသြားမႇာပဲ။ အဲလိုလူမ်ိဳးေတြ နည္းျပီးေတာ့ ကိုယ္ လုပ္တဲ့အလုပ္ေတြကို တာ၀န္ယူရဲတဲ့ သူေတြ မ်ားလာျပီးေတာ့ ဒီ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းတစ္ခုလံုးက တာ၀န္ယူတတ္တဲ့ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္း ျဖစ္လာမယ္ဆိုရင္ အဲတာ ဟိုဘက္က သူတို႔ ဥပေဒ ထုတ္ေနစရာကို မလိုေတာ့ဘူး။ သူတို႔ ဥပေဒထုတ္ရင္လည္း ကြၽန္ေတာ္ တို႔က ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့ ကန္႔ကြက္လို႔ရတယ္။ လြတ္လပ္မႈကို ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့ ဒီထက္ပိုျပီး ေတာင္းဆိုလို႔ရတာေပါ့။
ေမး – လြတ္လာျပီးေနာက္ပိုင္းမႇာေရာ ကိုေနဘုန္းလတ္ ဘာဆက္လုပ္သြားမလဲ၊ ဘေလာ့ ေရးမယ္၊ စာေရးမယ္ဆိုတာ သိထားေပမယ့္ အဲတာထက္ ပိုျပီး စဥ္းစားထားတဲ့ အေၾကာင္းအရာ ရႇိခဲ့ရင္ေပါ့။ လက္ရႇိ အေရြ႕မႇာ ဘယ္ေနက ၀င္မလဲေပါ့။
ေျဖ – ၀င္လုပ္စရာ ေနရာေတြကေတာ့ အမ်ားၾကီးပဲဗ်။ အမႇန္အတိုင္းေျပာရင္ ကြၽန္ေတာ္ အတိအက် မဆံုးျဖတ္ရေသးဘူး။ အန္တီနဲ႔ လည္း မေတြ႔ရေသးဘူး။ ဘယ္ေနရာ ၀င္လုပ္တာ အေကာင္းဆံုး ျဖစ္မလဲေပါ့ဗ်ာ။ ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ အန္တီတို႔၊ အဘတို႔နဲ႔လည္း တိုင္ပင္ခ်င္ေသးတယ္။ ကြၽန္ေတာ့္ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္စိတ္၀င္စားမႈ ေျပာရရင္ေတာ့ civil society ကိစၥ ေတြရယ္၊ capacity building ကိစၥေတြကို ကြၽန္ေတာ္ အရမ္းသေဘာက်တယ္။ အဲတာမ်ိဳးေတြ၊ NGO ခ်ိတ္ဆက္တာေတြ၊ ေဖာင္ေဒးရႇင္း ေထာင္တာေတြ အဲတာကို ကြၽန္ေတာ္ ပိုအားသာတယ္ေပါ့ဗ်ာ။ ဆံုးေတာ့ မဆံုးျဖတ္ရေသးဘူးေပါ့။
အခုေတာ့ လမ္းေၾကာင္းက ေပၚေနျပီ၊ ႏိုင္ငံေရးလမ္းေၾကာင္း အခင္းအက်င္းက ျဖစ္ေနျပီ၊ အဲဒီ အခင္းအက်င္းက လက္ခံတဲ့ အေနအထားကိုေတာ့ စဥ္းစားဖို႔ လိုတာေပါ့ေနာ္။
ကြၽန္ေတာ္တို႔ အရင္က လႈပ္ရႇားမႈပံုစံနဲ႔၊ အခုလႈပ္ရႇားမႈပံုစံက တူေတာ့မႇာ မဟုတ္ဘူး။ အခု ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ရႇိေနျပီဗ်ာ။ ဒါၾကီးကို လက္ခံတာ၊ လက္မခံတာ၊ ကိုယ္ၾကိဳက္တာ၊ မၾကိဳက္တာ ကြၽန္ေတာ္မေျပာလိုဘူး။ ဒါေပမယ့္ ရႇိတာကေတာ့ ရႇိေနမႇာပဲ။ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒအရ လႊတ္ေတာ္ထဲကို သြားမယ္၊ ေရြးေကာက္ပြဲသြားမယ္ဆိုတာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဒီမိုကေရစီေခါင္းေဆာင္ အန္တီကလည္း ဒီလမ္းေၾကာင္းကို ေရြးခ်ယ္ျပီးသြားျပီ။ အဲဒီေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔က ဒီအခင္းအက်င္း အဲဒီအခင္းအက်င္းကို ေသခ်ာေလ့လာရမယ္။ အဲလိုေလ့လာျပီးေတာ့ အလုပ္လုပ္မႇသာလွ်င္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ လုပ္ရပ္က အန္တီအတြက္ အေထာက္အပံ့ရမႇာေပါ့။ အဲလို မဟုတ္ဘဲနဲ႔ အခင္းအက်င္းနဲ႔ ကြဲလြဲေနတဲ့ အလုပ္မ်ိဳးေတြ လုပ္မိတဲ့အခါက်ေတာ့ အန္တီတို႔အေနနဲ႔ အလုပ္ပိုတာေပါ့ဗ်ာ။ ေခါင္းေဆာင္ေတြအေနနဲ႔ေရာ ကိုယ့္အခ်င္းခ်င္းမႇာေရာ ျပန္ျပီး ထိန္းရတာေတြ၊ အလုပ္ပိုတာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ မဆံုးျဖတ္ရေသးေပမယ့္ ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ လႊတ္ေတာ္ ျပင္ပႏိုင္ငံေရးဘက္ကို ပိုစိတ္၀င္စားတယ္ ။ civil society တို႔၊ capacity building တို႔လိုေပါ့။
ေမး – အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြမႇာေတာ့ civil society ေတြက ထိုက္သင့္သေလာက္ အားေကာင္းေနခဲ့ပါျပီ။ ဒီမႇာေတာ့ လိုအပ္မႈေတြ ရႇိေနတုန္းပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဒီတစ္ခါ ေထာင္က လြတ္လာတဲ့သူေတြထဲမႇာ လူငယ္အမ်ားစုက civil society ကိစၥကို ဦးစားေပးေျပာ လာပါ တယ္။ ကိုေနဘုန္းလတ္ကလည္း civil society ကိစၥကို ေျပာလာပါျပီ။ ဘာေၾကာင့္ ဒီလို ေျပာလာခဲ့တာပါလဲ။
ေျဖ – လႊတ္ေတာ္ ႏိုင္ငံေရးရႇိသလို၊ လႊတ္ေတာ္ ျပင္ပႏိုင္ငံေရးလည္း ရႇိပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္ ျပင္ပႏိုင္ငံေရးဆိုေတာ့လည္း တစ္ခ်ိဳ႕ေတြက အျမင္ေစာင္းတယ္ေပါ့ေနာ္။ လႊတ္ေတာ္ျပင္ပႏိုင္ငံေရးဆိုတာ လမ္းေပၚထြက္တာကို ေျပာတာမဟုတ္ပါဘူး ။ ခုနေျပာတဲ့ civil society ကိစၥေတြပဲ။ capacity building ကိစၥေတြ အဲတာေတြကို ေျပာတာ၊ အဲႏႇစ္ခုနဲ႔ ပတ္သက္ျပီးေတာ့ နားလည္ထားရမႇာ။ အဲလို နားလည္ထားမႇ သာလွ်င္ ဒါကိုပိုျပီးေတာ့ အားျပဳႏိုင္မႇာ။ စုစုစည္းစည္း ျဖစ္ဖို႔ေတာ့ လိုတာေပါ့ဗ်ာ။ ေနာက္ျပီးေတာ့ ႐ိုးသားမႈကို အေျခခံရင္ ပိုေကာင္းတာေပါ့။ ဒီဟာေတြက နာမည္ပ်က္ႏိုင္တယ္ဗ်။ civil society ကိစၥေတြ၊ အခုဟာက ပြင့္လင္းလာတဲ့ ေခတ္မႇာ ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္တာေတြကလည္း ပိုမ်ားလာတာေပါ့၊ အဲဒီမႇာ ဘယ္လို mind-set ေတြနဲ႔ အလုပ္၀င္လုပ္မလဲ။ ႐ိုးသားမႈ မရႇိတာေတြက ေနာက္ပိုင္းထပ္ျဖစ္လာဦးမႇာပဲ။ ႐ိုးသားမႈသာ အေျခမခံဘူးဆိုရင္ အလကားနာမည္ပ်က္မႇာ။
စကားလံုးေတြက ကြၽန္ေတာ္တို႔ဆီမႇာ ေတာ္ေတာ္ sensitive ျဖစ္တယ္ဗ်။ ဥပမာ activist ဆိုရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ဆီမႇာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ နားလည္တာနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာမႇာ သံုးေနတာနဲ႔ မတူဘူး။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ဆီမႇာ activist ဆိုရင္ သိပ္မၾကိဳက္ဘူးေလ။ လမ္းေပၚထြက္တဲ့ လူမ်ိဳးလို႔ပဲ ထင္ၾကတာကိုး၊ တကယ္တန္းက်ေတာ့ မဟုတ္ဘူးေလ။ အခ်ိဳ႕စကားလံုးေတြမႇာ နားလည္မႈ လြဲေနတာ။ လႊတ္ေတာ္ျပင္ပႏိုင္ငံေရးလို႔ ဆိုလိုက္ရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔က လႇမ္းျမင္လိုက္တာက လမ္းေပၚ ထြက္မယ္ေပါ့ေနာ္။ လမ္းေပၚထြက္တယ္ဆိုရင္ေတာင္မႇ ဒီအခင္းအက်င္းမႇာ ေပးထားတဲ့ ေဘာင္ေတြရႇိတယ္ေလ။ အဲေဘာင္ထဲကပဲ သြားမႇာကို ေျပာတာပါ။
ေနာက္တစ္ခုက ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ ေျပာတယ္။ ဘယ္သူမႇေတာ့ ထည့္မေရးေသးဘူး။ အဲတာကို ကြၽန္ေတာ္ ေျပာခ်င္တယ္။ အန္တီနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ေပါ့။ အန္တီ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္တာကို လက္ခံတယ္။ လႊတ္ေတာ္ထဲ သြားတာကို လက္ခံတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစိုးရဌာနတစ္ခုခုမႇာ ၀င္ျပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းမႇာ ၀င္လုပ္တာမ်ိဳးကို ကြၽန္ေတာ္ မျဖစ္ေစခ်င္ဘူး ဆိုတာမ်ိဳးကို ကြၽန္ေတာ္ ေျဖတယ္ဗ်။ ပါတီရဲ႕ ရပ္တည္ေရးအျပင္ ပါတီမႇာလည္း လုပ္စရာေတြက ရႇိေသးတယ္ဗ်ာ။ အန္တီရဲ႕ ျဖစ္တည္မႈတစ္ခု၊ အန္တီ ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္မႈတစ္ခုမႇာ၊ လိုအပ္ေနေသးတယ္လို႔ ကြၽန္ေတာ္ျမင္တယ္။ ေနာက္ျပီးေတာ့ အန္တီက အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္ဗ်ာ၊ ျပီးေတာ့ ပါတီေခါင္းေဆာင္လည္း ျဖစ္တယ္။ ေနာက္တစ္ခါ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလႇယ္ပါ ၀င္လုပ္မႇာျဖစ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလႇယ္ လုပ္ျခင္းအားျဖင့္ ဒီအလုပ္က မျပတ္သြားဘူးေလ။ အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္အျဖစ္လည္း ဆက္ရႇိေနဦးမႇာပဲ။ ပါတီေခါင္းေဆာင္အျဖစ္လည္း ဆက္ရႇိေနဦးမႇာပဲ။ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလႇယ္ တစ္ခု ထပ္တိုးတာပဲရႇိတယ္။ ဒီသံုးခုလံုး တြဲလုပ္လို႔ရတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဘက္ သြားမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ပါတီက ႏႈတ္ထြက္ရမႇာ။ ဟိုႏႇစ္ခုကိုသြားျပီးေတာ့ မေရမရာျဖစ္သြားႏိုင္တယ္။ အန္တီနဲ႔ ပါတီအဆက္အသြယ္ျပတ္သြားရင္ ေရႇ႕ေလွ်ာက္ ႏိုင္ငံေရးမႇာ နည္းနည္းျပႆနာ ရႇိႏိုင္တယ္လို႔ ထင္တယ္။
ေနဘုန္းလတ္
အမည္ရင္း- ေနမ်ိဳးေက်ာ္
ကေလာင္အမည္ – ေနဘုန္းလတ္၊ ဘုန္းဦးေမာ္
ေမြးသကၠရာဇ္ – ဇြန္လ ၂၈ရက္၊ ၁၉၈၀ျပည့္ႏႇစ္။ပညာအရည္အခ်င္း – B.E(Civil) ဇာတိ – ရန္ကုန္၊ သဃၤန္းကြၽန္း။
မိဘအမည္- ဦးသိန္းထြန္း၊ ေဒၚေအးေအးသန္း
ႏိုင္ငံေရးအေတြ႔အၾကံဳ – သဃၤန္းကြၽန္း NLD လူငယ္တာ၀န္ခံ-၂ (၂၀၀၁ခုႏႇစ္၀န္းက်င္မႇ စတင္လုပ္ေဆာင္)
source by : www.news-eleven.com
‘လႊတ္ေတာ္ျပင္ပႏိုင္ငံေရးဆိုတာ လမ္းေပၚထြက္တာကို ေျပာတာမဟုတ္ပါဘူး’
ဘေလာဂါ ေနဘုန္းလတ္ႏႇင့္ ေတြ႔ဆံုျခင္း
ေမး – ၂၀၀၅ ခုႏႇစ္ေနာက္ပိုင္း ျမန္မာႏိုင္ငံမႇာ ေပၚေပါက္လာတဲ့ ဘေလာဂါ ပထမမ်ိဳးဆက္ေတြထဲမႇာ ကိုေနဘုန္းလတ္လည္း တစ္ဦးအပါ အ၀င္ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ‘ကြၽန္ေတာ္ လြတ္က်ခဲ့တဲ့ ျမိဳ႕ေတာ္’ ဘေလာ့ေၾကာင့္ ပိုထင္ရႇားခဲ့ျပီး ကိုေနဘုန္းလတ္ကိုလည္း ျမိဳ႕စားၾကီးလို႔ အြန္လိုင္းသံုးသူေတြက ေခၚခဲ့ၾကပါတယ္။ အခုေတာ့ ျမိဳ႕စားၾကီး ျပန္လြတ္လာပါျပီ။ ၂၀၀၈ခုႏႇစ္ ဇန္န၀ါရီလ ၂၉ရက္ေန႔မႇာ အဖမ္းခံခဲ့ရတယ္။ အဲဒီႏႇစ္ ႏို၀င္ဘာမႇာ ေထာင္ဒဏ္ ၂၀ႏႇစ္နဲ႔ ေျခာက္လ အမိန္႔ ခ်မႇတ္ခံရပါတယ္။ ၂၀၀၉ခုႏႇစ္မႇာ အယူခံ၀င္တာ ေအာင္ျမင္သြားျပီး ေထာင္ဒဏ္ ၁၂ႏႇစ္ ေျပာင္းလဲ သတ္မႇတ္ခံရပါတယ္။ ဘေလာဂါတစ္ဦး ျဖစ္တာေၾကာင့္ အမႈေတြက ပိုမ်ား သြားတာလား။
ေျဖ – အဓိကအခ်က္ကေတာ့ သံုးမႈေပါ့ ။ သံုးမႈမႇာ ထင္တာ ျမင္သာရႇိတဲ့ အမႈကေတာ့ ေမွ်ာ္စင္ကြၽန္းက သီးေလးသီး အျငိမ့္ေပါ့။ သီးေလးသီး အျငိမ့္ေခြကို ကိုဇာ(ဇာဂနာ)ၾကီးက ေပးၾကည့္တယ္။ ေပးၾကည့္တာကို ကၽြန္ေတာ္က ကြၽန္ေတာ့္ သူ ငယ္ခ်င္း၊ ကြၽန္ေတာ္နဲ႔ အမႈတြဲ မသင္းဂ်ဴလိုင္ကို တစ္ေခြ ကူးေပးလိုက္တယ္။ ဒါက ထင္သာျမင္သာ၊ ကြၽန္ေတာ္တို႔ကို မိတာ အဲဒီအေခြေတြနဲ႔ မိတာ။ သီးေလးသီး အေခြႏႇစ္ေခြနဲ႔ မိတာေပါ့။ အဲဒီမႇာ ကြၽန္ေတာ့္ကို လက္ ၀ယ္ေတြ႔ရႇိမႈနဲ႔ ေျခာက္လ၊ ပုဒ္မ ၃၆၊ ၃၂(ခ)ကက်ေတာ့ ျဖန္႔ခ်ိမႈေပါ့၊ ကြၽန္ေတာ့္ သူငယ္ခ်င္းကို ကြၽန္ေတာ္တစ္ေခြ ေပးလိုက္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ျဖန္႔ခ်ိမႈဆိုျပီး သံုးႏႇစ္ေပါ့၊ စစ္ရင္း စစ္ရင္းနဲ႔ ဘေလာဂါ ေနဘုန္းလတ္ဆိုျပီး သူငယ္ခ်င္းေတြကလည္း ၀ိုင္း ေအာ္ၾကတာကိုး၊ အျပင္မႇာ ျဖစ္တဲ့ အခါက်ေတာ့ သူတို႔က လိုက္ရင္း၊ လိုက္ရင္းနဲ႔ ဘေလာ့အေၾကာင္းေတြပါ သူတို႔နည္းနည္း သိလာတယ္။ အိုင္တီမႇာ ဘေလာ့ ဆိုတာမ်ိဳးက ေတာ္ေတာ္ျပန္႔ ႏႇံ႔ေနျပီး အမ်ားၾကီးရႇိတာကိုးဗ်။ ပံုမႇန္ဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ့္ ဘေလာ့မွာ အစိုးရနဲ႔ပတ္သက္တာေတြ ေ၀ဖန္တာေတြ သိပ္မေရးဘူး။ ကြၽန္ေတာ့္ အႏုပညာဗ်ာ၊ ၀တၳဳေလးေတြေရးမယ္၊ ေဆာင္းပါးေလးေတြ၊ ကဗ်ာေတြ၊ အေတြ႔အၾကံဳေတြ ေရးတယ္ေပါ့ဗ်ာ။ ဒါပဲေရးတာ။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔က ကြၽန္ေတာ့္ဘေလာ့ဆိုတာထက္ ဘေလာ့ေတြအားလံုးကို ရႇာၾကည့္တာ။ ဘေလာ့ေတြကလည္း အဲဒီအခ်ိန္မႇာ ၂၀၀၇ မႇာသိတဲ့အတိုင္းပဲ။ ဘေလာ့ေတြက ပလူပ်ံေနတာပဲ။ အဲဒီခါက်ေတာ့ ဘေလာ့နဲ႔ ဆြဲမယ္ဆိုရင္ ဆြဲလို႔မရဘူး။
ေနာက္တစ္ခု ဆြဲလို႔ရတဲ့အမႈက ဘာသြားေတြ႔လဲဆိုေတာ့ ကြၽန္ေတာ့္ အီးေမးလ္ password ေပးလိုက္ရတယ္ဗ်ာ။ ဘာ သြားေတြ႔လဲဆိုေတာ့ အ၀င္ေပါ့၊ Inbox ထဲမႇာ ႏိုင္ငံေတာ္ အၾကီးအကဲပံု ႐ုပ္ေျပာင္ေတြ၊ ကာတြန္းေတြ၊ စက္တင္ဘာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ပံုေတြ အဲတာေတြက အဲဒီအခ်ိန္မႇာ ပ်ံ႕ႏႇံ႔ေနတာ။ အဲတာေတြက ကြၽန္ေတာ့္ေမးလ္ Inbox ထဲကို၀င္ေနတယ္။ အဲတာကို သူတို႔က အတိအက် ေခါင္းစဥ္တပ္တာက Gmail Inbox တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္ အၾကီးအကဲမ်ား၏ ႐ုပ္ေျပာင္ပံုကို တရားမ၀င္ သိမ္းဆည္းမႈ၊ ၃၃(က)က အဲဒီေခါင္းစဥ္နဲ႔ တပ္တာ၊ ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ ရႇင္းျပတာေပ့ါ၊ Inbox ဆိုတဲ့ သေဘာတရားကို၊ Inbox ဆိုတာက အိမ္ေရႇ႕မႇာ စာတိုက္ပံုးေလးတစ္ခု ထားထားသလိုပဲလို႔၊ ေတြ႔ရာလူက ၀င္ထည့္သြားလို႔ရတာပဲ၊ ဒီဟာက အိမ္ရႇင္နဲ႔ မပတ္သက္ဘူးေလ၊ Inbox ထဲကဟာေတြက သူ႔ဟာသူ ၀င္ေနတာက၊ ကြၽန္ေတာ္ ဖြင့္ဖတ္ထားတာလည္း မရႇိဘူးဗ်ာ။ အိုင္တီနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ရႇင္းျပ တယ္။ ဘေလာ့ဆိုတာ ဘယ္လို ဆိုတာလည္း ရႇင္းျပတယ္။ ကြၽန္ေတာ့္ ဘေလာ့ကို ၀င္ၾကည့္၊ ကြၽန္ေတာ္ ေရးထားတာေတြအတြက္ တာ၀န္ယူတယ္။ အဲတာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ကြၽန္ေတာ့္ကို ဆြဲမယ္ဆိုရင္ ဆြဲ၊ အဲလိုလည္း မဟုတ္ဘူး၊ အဲဒီ Inbox ကဟာကိုပဲ ျပႆနာ ရႇာျပီးေတာ့ အဲဒီမႇာ ၁၅ႏႇစ္ ေပါ့။ အျမင့္ဆံုးပဲ။ သူက ၇ႏႇစ္က ေန ၁၅ႏႇစ္အထိ ခ်လို႔ရတယ္။ အဲမႇာမႇ အျမင့္ဆံုး ၁၅ႏႇစ္ကို ခ်တယ္။ ေနာက္ ၅၀၅(ခ) က်ေတာ့ စက္တင္ဘာမႇာ ပါလားလို႔ ကြၽန္ေတာ့္ကို ေမးတယ္။ အဲတာက်ေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ ျငင္းစရာ အေၾကာင္းမရႇိဘူး။ ပါတယ္။ စက္တင္ဘာမႇာ ဘုန္းၾကီးေတြနဲ႔ အတူ ေဘးကေန လမ္းေလွ်ာက္ျပီး ပါတယ္လို႔ ေျပာလိုက္တယ္။ အဲတာက ၅၀၅(ခ)နဲ႔ ႏႇစ္ႏႇစ္။ အားလံုးေပါင္း အႏႇစ္ႏႇစ္ဆယ္နဲ႔ ေျခာက္လေပါ့။
ေမး – အမိန္႔ ခ်မႇတ္ခံရျပီးတဲ့ေနာက္မႇာ သတင္းတစ္ခ်ိဳ႕ ထြက္ခဲ့ပါတယ္။ တစ္ခုက ကိုေနဘုန္းလတ္ဟာ NLD လူငယ္ ျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာ တစ္ခ်က္၊ ေနာက္ျပီး ကိုဇာဂနာရဲ႕ ဘေလာ့ အတြက္ ကူညီေပးခဲ့တယ္ဆိုတာ တစ္ခ်က္၊ ဒီႏႇစ္ခ်က္ေၾကာင့္ ႏႇစ္ေတြ အမ်ားၾကီး က်သြားခဲ့တာလား ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းေတြပါ။ အဲတာေရာ ဟုတ္ပါသလား။
ေျဖ – အဲတာေတြက effect ေတြေတာ့ ရႇိမႇာေပါ့ဗ်ာ။ ကိုဇာဂနာ ဘေလာ့ကို လုပ္ေပးတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ အဲဒီ အခ်ိန္တုန္းက ကိုဇာဂနာနဲ႔ ကြၽန္ေတာ္ ရင္းႏႇီးတဲ့ အခါက်ေတာ့ သူက သူ႔ဘေလာ့မႇာ ျမန္မာလို မေပၚလို႔ဆိုျပီး ကြၽန္ေတာ္ သြားလုပ္ေပးဖူးတယ္။ အဲတာ ေလးပါပဲ။ ေနာက္ျပီးေတာ့ NLD လူငယ္ တာ၀န္ခံလည္း ျဖစ္တယ္။ အဲဒီတုန္းက ၈၈ က၊ မနီလာသိန္းတို႔ ကိုထြန္းျမင့္ေအာင္တို႔က ပုန္းေနရတဲ့ အခ်ိန္ေလ၊ အဲဒီအခ်ိန္မႇာ ကြၽန္ေတာ္က သူတို႔ကို ပုဂၢိဳလ္ေရး ခင္မင္မႈအရ ပစၥည္းေလးေတြ လႇမ္းမႇာရင္ ပို႔ေပးတာေလးေတြရႇိတယ္။ အေခြေတြဘာေတြရႇိရင္လည္း သူတို႔ကို လူၾကံဳနဲ႔ခ်ိတ္ျပီး ေပးတာေတြရႇိတယ္။ အားလံုးက ပုဂၢိဳလ္ေရးအရ ကူညီခဲ့တာေတြပဲ ရႇိတယ္။ မနီလာသိန္းတို႔ ဆိုရင္လည္း ၀ရမ္းေျပးျဖစ္ တယ္ဆိုရင္ တရား၀င္ ေၾကညာေလ။ ေၾကညာတာလည္း မရႇိဘူး၊ ဆက္သြယ္ရင္ ဘာညာလည္း ေျပာမထားဘူး။ မရႇိေတာ့ ဒီလူေတြကို လူမႈေရးအရ ကူညီတာပဲ ရႇိတယ္။ NLD အဖြဲ႔ဆိုတာလည္း တရား၀င္ပါတီေလဗ်ာ။ လူငယ္အဖြဲ႔နဲ႔ တရား၀င္ပါတီ ၀င္လုပ္ထားတာလည္း ျပႆနာမရႇိဘူး။ ေသခ်ာတာကေတာ့ ဇာဂနာ ဆက္သြယ္လို႔ဆိုျပီး ဖမ္းလို႔မရဘူး။ နီလာသိန္းနဲ႔ ဆက္သြယ္လို႔ဆိုျပီး ဖမ္းလို႔မရဘူး။ NLD လူငယ္မို႔လို႔လည္း ဖမ္းလို႔မရဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒီဟာေတြရဲ႕ effect ေပါ့ေနာ္။ ေနာက္ျပီး ဘေလာဂါ ဆိုတာကလည္း ၂၀၀၇ေနာက္ပိုင္းမႇာ ဘေလာ့တို႔၊ ဘေလာဂါတို႔ကို နည္းနည္း မ်က္စိစပါးေမႊးစူးတဲ့ သေဘာရႇိပါတယ္။
ေမး – ၂၀၀၄ ခုႏႇစ္မႇာ ရန္ကုန္ နည္းပညာတကၠသိုလ္ကေန B.E(Civil) နဲ႔ ေက်ာင္းျပီးခဲ့တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ ေနာက္ပိုင္းမႇာ စင္ကာပူကို သြားခဲ့တယ္။ ကိုေနဘုန္းလတ္ စင္ကာပူကို သြားတဲ့ အခ်ိန္က ဘာပဲေျပာေျပာ စင္ကာပူမႇာ ျမန္မာေတြ ေခတ္ေကာင္းတဲ့ အခ်ိန္ ျဖစ္ေနတယ္။ စင္ကာပူကေန ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဘာေၾကာင့္ ျပန္လာခဲ့တာပါလဲ။
ေျဖ – ကြၽန္ေတာ္ စင္ကာပူ သြားတာ က Visit နဲ႔ထြက္ျပီး အလုပ္ရႇာတယ္။ ဟိုမႇာ အလုပ္လုပ္တယ္။ တစ္ႏႇစ္ ေလာက္လုပ္တယ္။ ျပီးေတာ့ ကြၽန္ေတာ္အိမ္ကို ျပန္လာတယ္။ တခါတေလက်ေတာ့လည္း ျပန္သြားတယ္ေပါ့။ အဓိကက ကြၽန္ေတာ့္ အဘိုး ေနမေကာင္းျဖစ္လို႔ တစ္ေခါက္ ျပန္လာတယ္။ စင္ကာပူမႇာ အလုပ္ လုပ္ေနတုန္းပဲ။ အဖမ္းခံရတဲ့အထိ စင္ကာပူ အလုပ္ကဒ္နဲ႔ပဲ။ ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ အမႇန္အတိုင္း ေျပာရရင္ ႏိုင္ငံတကာမႇာ သြားျပီး ေနေနရတာ ဘယ္လိုမႇ ခံစားလို႔ မရဘူးဗ်။ မိသားစု ေပၚမႇာလည္း တြယ္တာတယ္ဗ်ာ။ ျပီးေတာ့ ကိုယ့္ေျမ ကိုယ့္ေရ ေပၚမႇာလည္း ခ်စ္တဲ့စိတ္ေပါ့။ အဲတာေတြကေလ လူတိုင္းမႇာေတာ့ မတူႏိုင္ဘူး သိလား။ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ မတူႏိုင္ဘူး။ ကြၽန္ေတာ္ စင္ကာပူမႇာ ေနေနရတာနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြင္းမႇာပဲ၊ ကြၽန္ေတာ္ ေထာင္ထဲမႇာ ေနေနရတဲ့ ခံစားခ်က္က မတူဘူး။ ေထာင္ထဲမႇာ ကြၽန္ေတာ္ အဲေလာက္ စိတ္မညစ္ဘူး။ စင္ကာပူမႇာ ကြၽန္ေတာ္ စိတ္ညစ္တယ္။ ကြၽန္ေတာ္ မေနႏိုင္ဘူး။ အဲတာကေတာ့ ဘယ္လို ျဖစ္လဲဆိုေတာ့ လူတိုင္းကို ဒီလိုျဖစ္မယ္လို႔ေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ ေမွ်ာ္လင့္လို႔ မရဘူးဗ်။ ဒါကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ တစ္ဦးတည္းရဲ႕ ခံစားခ်က္ေပ့ါ။
ေမး – ေထာင္ထဲကို ေရာက္သြားတဲ့ အခ်ိန္မႇာ ကိုေနဘုန္းလတ္ ျပန္ လြတ္လာေစဖို႔ဆိုတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ လုပ္ေဆာင္တဲ့ http://freenpl.blogspot.com ဘေလာ့တစ္ခု ေပၚလာခဲ့ပါတယ္။၂၀၀၈ခုႏႇစ္မႇာေတာ့ နယ္စည္းမျခား သတင္းေထာက္မ်ားအဖြဲ႔က ေပးတဲ့ဆုကို ကိုဇာဂနာနဲ႔အတူ ကိုေနဘုန္းလတ္ ရခဲ့ပါတယ္။ တစ္ခါ ၂၀၁၀ျပည့္ႏႇစ္မႇာေတာ PEN American အဖြဲ႔ကေပးတဲ့ PEN ဆုကို ျမန္မာႏိုင္ငံက ဘေလာဂါအေနနဲ႔ ရခဲ့ျပန္ပါတယ္။ အဲဒီႏႇစ္မႇာပဲ ပိုျပီး ထူးျခားသြားတာက ၂၀၁၀ျပည့္ႏႇစ္ အတြက္ Time မဂၢဇင္းက ေရြးခ်ယ္ခဲ့တဲ့ ဟီး႐ိုး ၁၀၀ စာရင္းမႇာ ပါ၀င္ခဲ့တာပါပဲ။ ေရြးခ်ယ္ခံရတဲ့ ကိုေနဘုန္းလတ္ အေၾကာင္းကို ၁၉၈၁ခုႏႇစ္မႇာ Midnight’s Children စာအုပ္နဲ႔ ဘြတ္ကာ စာေပဆု ရခဲ့တဲ့ စာေရးဆရာ Salman Rushdie က ေရးခဲ့ပါတယ္။ ဒီေရြးခ်ယ္မႈေတြမႇာ အဓိက ထည့္ေျပာခဲ့တာက ျမန္မာလူငယ္ေတြရဲ့ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ခြင့္မႇာ ကိုေနဘုန္းလတ္က တန္ဖိုးၾကီးၾကီး ေပးဆပ္လိုက္ရတယ္လို႔ မႇတ္ခ်က္ျပဳ ခဲ့ၾကပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာလူငယ္ထုရဲ႕ ကိုယ္စားျပဳ ျပယုဂ္အျဖစ္ တင္စားခဲ့တာပါ။ ဒီလို သတ္မႇတ္မႈေတြအတြက္ ဘယ္လို ထင္ျမင္မိပါသလဲ။
ေျဖ – အဲတာက ကိုယ္စားျပဳျပီး ေပးတဲ့သေဘာပဲဗ်။ ေနာက္ျပီး တစ္ဦး တစ္ေယာက္တည္း အေပၚကို ရည္ရြယ္ျပီး ေပးတာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ အဲတာေတာ့ ေသခ်ာတယ္။ သေဘာကေတာ့ လိႈင္းပါပဲ။ လူငယ္ေတြရဲ႕ လိႈင္းပါပဲ။ ဘေလာ့ေတြ ေရးၾက တယ္။ အိုင္တီ နည္းပညာေတြကို ကြၽမ္းက်င္တဲ့သူေတြက လိႈင္းတစ္ခု ဖန္တီးခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒီလိႈင္းေၾကာင့္ ၂၀၀၇ခုႏႇစ္မႇာ၊ အရင္တုန္းက တစ္ခုခုျဖစ္တယ္ဆိုရင္ သိပ္မသိလိုက္ရပဲ ျပီးသြားၾကတာရႇိတယ္။ ၂၀၀၇မႇာေတာ့ ဘေလာဂါေတြ၊ အိုင္ တီစိတ္၀င္စားတဲ့ လူငယ္ေတြ၊ ဘယ္သူကမႇ ခိုင္းလို႔ မဟုတ္ဘူးေနာ္၊ ကိုယ့္ေရႇ႕မႇာ ဘာျဖစ္ေနလဲ၊ ဘာေတြ မတရားျဖစ္ေနလဲ၊ ဓာတ္ပံု႐ိုက္လိုက္တယ္၊ အြန္လိုင္းေပၚ တင္လိုက္တယ္၊ ဒီပံုစံနဲ႔ပဲ ကြၽန္ေတာ္တို႔ သြားခဲ့ၾကတယ္။ ကြၽန္ေတာ့္ကို စစ္ေၾကာေရး လုပ္တုန္းကလည္း ေမးတယ္။ မင္းတို႔ စက္တင္ဘာမႇာ ဘာလို႔၀င္ပါတာလဲ။ ဘယ္သူက ခိုင္းလို႔လဲ သူတို႔ အဲတာေတြ ေမးခဲ့ၾကတယ္ဗ်။ ဘယ္သူမႇ မခိုင္းဘူး။ လူငယ္ေတြကို ဘယ္သူမႇ ခိုင္းစရာမလိုဘူး။ လူငယ္ေတြေရႇ႕မႇာ မတရားတာေတာ့ မလုပ္နဲ႔၊ ေျပာမႇာပဲ၊ သူေျပာလို႔ရတဲ့ ေနရာက ေျပာမႇာပဲ။ ဘေလာ့ရႇိရင္ ဘေလာ့ကေျပာမႇာပဲ၊ မီဒီယာရႇိရင္ မီဒီယာက ေျပာမႇာပဲ။ သူတတ္ႏိုင္တဲ့ ဘက္က ဆန္႔က်င္မႇာပဲ။ ဒါကလူငယ္ရဲ႕ သဘာ၀ပဲ။
အဲဒီမႇာ ဘေလာ့တို႔ အိုင္တီနည္းပညာ ကြၽမ္းက်င္တဲ့ လူငယ္ေတြရဲ႕ စြမ္းေဆာင္မႈေၾကာင့္ ဒီဟာက လိႈင္းတစ္ခုျဖစ္သြားတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီလူငယ္ေတြအားလံုးကို သူကရည္ရြယ္တာပဲ။ ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ ေထာင္က် သြားတယ္ေပါ့ဗ်ာ။ အမႇန္အတိုင္း ေျပာရင္ ဒီဟာေတြရဲ႕ effect ေတြပါတယ္ဗ်ာ။ ကြၽန္ေတာ့္ ဘေလာ့ေၾကာင့္ ဆိုတာထက္ကို ဘေလာ့ေတြ ေၾကာင့္ေပါ့ေနာ္။ ကြၽန္ေတာ္ဟာ ဘေလာဂါ တစ္ဦးလည္းျဖစ္တယ္။ ကြၽန္ေတာ့္ ဘေလာ့မႇာ ဘာမႇ မေရးေပမယ့္ အျခား ဘေလာ့ေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတယ္။ ဆိုတဲ့ အခါက်ေတာ့ ကြၽန္ေတာ့္ကိုမ်ား စံျပအေနနဲ႔ ဟန္႔လိုက္ရင္ ေနာက္လူေတြ တန္႔သြားမယ္ဆိုတဲ့ စဥ္းစားမႈမ်ိဳး အစိုးရဘက္က စဥ္းစားသလိုပဲ ဟိုဘက္က က်ေတာ့လည္း ဘေလာဂါေတြ အားလံုးကို ဂုဏ္ျပဳခ်င္တာ၊ အိုင္တီကို စိတ္၀င္စားတဲ့ လူငယ္ေတြကို ဂုဏ္ျပဳခ်င္တာ၊ တိုင္းျပည္ရဲ႕ အေျပာင္းအလဲတစ္ခုမႇာ အတိုင္းအတာ တစ္ခုအထိ အခန္းက႑တစ္ခု အျဖစ္ပါ၀င္တဲ့ အိုင္တီသမားေတြ၊ ဘေလာဂါေတြကို ဂုဏ္ျပဳခ်င္တာ၊ အဲလို ဂုဏ္ျပဳဖို႔အတြက္ကို ကြၽန္ေတာ္က ေထာင္က်သြားတဲ့အခါ ကြၽန္ေတာ့္ကို ဆြဲထုတ္လိုက္ျပီးေတာ့ ဆုေတြေပးတယ္ေပါ့ ဗ်ာ။ ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ အဲဒီလိုပဲ ခံယူထားတယ္။
ေမး – ေထာင္ထဲ ေရာက္သြားေပမယ့္လို႔ ကိုေနဘုန္းလတ္ ေထာင္ထဲမႇာေရးထားတဲ့ စာေတြက အြန္လိုင္းေပၚမႇာ ရႇိေနခဲ့တယ္။ သိရသေလာက္ကေတာ့ တစ္ခ်ိဳ႕ေနရာေတြမႇာ၊ ေထာင္ထဲမႇာ စာေရးခြင့္မရႇိပါဘူး။ ကိုေနဘုန္းလတ္အေနနဲ႔ ေထာင္ထဲမႇာ ဘယ္လိုနည္းနဲ႔ စာေရးခဲ့ပါသလဲ။
ေျဖ – အိမ္ကို စာေရးလို႔ရတယ္ဗ်။ ေထာင္တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခု မတူဘူးဗ်ာ။ တစ္ခ်ိဳ႕ေတြ က်ေတာ့လည္း စာရြက္ အပိုင္းေလးတစ္ခုေပးျပီး အဲတာပဲ ေရးရမယ္။ အဲထက္ ပိုမေရးရဘူး။ ကန္႔သတ္တာေတြ ရႇိတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ေတြက်ေတာ့လည္း မိသားစုေတြဆီပဲ ေရးရမယ္ဆိုတာ ကန္႔သတ္တာ ရႇိတယ္။ လံုး၀ေရးခြင့္ မေပးတာမ်ိဳးေတြ ရႇိတယ္ေပါ့။ ေထာင္ထဲမႇာ ကြၽန္ေတာ္ အျမဲစဥ္းစားတယ္ေလ။ အိုင္တီသမားဆိုေတာ့ ပိုဆိုးတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔က connection နဲ႔ အလုပ္လုပ္ေနရတာ။ ခ်ိတ္ဆက္မႈမရႇိရင္ လူက သပ္သပ္ ေဘးေရာက္သြားေရာေလ။ တတ္ႏိုင္သမွ် အျပင္ေလာကနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ႏိုင္ေအာင္ နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႔ ကြၽန္ေတာ္ စဥ္းစားတယ္ေပါ့။ ဘယ္လို ခ်ိတ္ဆက္မလဲေပါ့။ အဲဒီမႇာ စာေရးတဲ့ လမ္းေၾကာင္းကို ကြၽန္ေတာ္ဖြင့္တယ္။ စမ္းတယ္ေပါ့။ ပထမကေတာ့ အေမကိုေရး၊ အေဖကိုေရး၊ ညီကိုေရး၊ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ သူငယ္ခ်င္းေတြဆီကိုေရး၊ ႏိုင္ငံျခားက လူေတြဆီကိုပါေရး၊ ပထမေတာ့ ေပးစာေလးေတြေရး၊ ေနာက္ေတာ့ ကဗ်ာေတြပါ ထည့္ေရး၊ အဲလိုမ်ိဳးနဲ႔၊ အခု လြတ္ခါနီးဆို ေတာ္ေတာ္ေလးကို အဆင္ေျပတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအေၾကာင္းေတြလည္း ေရးတာပဲ။
ေမး – အဲဒီလို ေရးခဲ့တဲ့အထဲမႇာ သတိထားမိတာတစ္ခုရႇိပါတယ္။ ၂၀၀၉ ခုႏႇစ္ေလာက္တုန္းကေရးခဲ့ျပီး သံလြင္အိပ္မက္မႇာ ေဖာ္ျပထားခဲ့ ‘ညီေလးေရ’ ဆိုတဲ့ေပးစာပါ။ ဒီစာကိုဖတ္ရင္းက (ကို) ထူးအိမ္သင္ကို ၾကိဳက္တဲ့ ကိုေနဘုန္းလတ္ရဲ႕ အေရးအသားေတြကဟာ (ကို) ထူးအိမ္သင္ ဆိုထားတဲ့ ညီေလးေရ သီခ်င္းကို ျပန္ျပီး အမႇတ္ရစရာျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ တာရာမင္းေ၀နဲ႔ မင္းခိုက္စိုးစန္ရဲ႕ အေစာပိုင္း စာေတြကို ႏႇစ္ျခိဳက္သူ ျဖစ္တာေၾကာင့္လည္း ေရးသားတဲ့ပံုစံက သူတို႔ရဲ႕ပံုစံနဲ႔ဆင္ေနတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ အဲဒီမႇာ ႏႇစ္ခ်က္ရႇိပါတယ္။ ပထမတစ္ခ်က္က ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ရဲ႕ ေျပာစကား။ ‘လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ တန္ဖိုးဟာ သူ ျဖတ္သန္း ေက်ာ္လႊားေနတဲ့ ေခတ္ႀကီးက သူ႔ပုခံုးေပၚ တင္ေပးလိုက္တဲ့ သမိုင္း တာ၀န္ကို သူ ဘယ္ေလာက္ သယ္ပိုး ထမ္းေဆာင္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္နဲ႔ တိုင္းတာရမႇာပဲ’ဆိုတဲ့ စာသားကို ထည့္သံုးခဲ့ပါတယ္။ ဒုတိယ တစ္ခ်က္ကေတာ့ equation တစ္ခုကို သံုးခဲ႕ပါ တယ္။ Event + Ego =Emotion ၊ Emotion + Exit = Effect ဆိုတဲ့ ညီမွ်ျခင္းတစ္ခုပါ။ ဒီအခ်က္ႏႇစ္ခ်က္ ထည့္သံုးခဲ့တာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ အခုခ်ိန္မႇာ ေျပာခ်င္တာ တစ္ခုခုရႇိေနမလား။
ေျဖ – ကြၽန္ေတာ္က စာအစံုဖတ္တယ္ေလ။ ဖတ္ရင္းက တစ္ခ်ိဳ႕ဟာေတြကို notes ထုတ္ထားတာေတြရႇိတယ္။ ထုတ္ထားျပီး စာေရးဆရာေတြ ေျပာတဲ့ စကားေတြထဲမႇာမႇ ကြၽန္ေတာ္ ဆင့္ပြားျပီး ထပ္ေတြးထားတာ ေတြရႇိတယ္ေပါ့ေနာ္။ ဆရာ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ စကားကေတာ့ ၾကိဳက္တာကိုး၊ ကိုယ္လည္း ၾကိဳက္ေတာ့ ျပန္မွ်ေ၀တာေပါ့။ ကြၽန္ေတာ္က ကြၽန္ေတာ့္ ညီအတြက္ ေရးတာမႇန္ေပမယ့္ အထဲမႇာကတည္းက အားလံုးအတြက္ ျပန္မွ်ေ၀ျပီး ေရးတာေလ။ လူငယ္ထုအားလံုးအတြက္ ရည္ရြယ္တယ္။ အဲဒီရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ပဲ ကြၽန္ေတာ္ေရးခဲ့တာ။ ေပးစာသေဘာေပါ့ေနာ္။ ေဘာင္က်ဥ္းက်ဥ္းနဲ႔ေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ေရးတာ မဟုတ္ဘူး။
E ေျခာက္လံုးကို ေရးခဲ့တာကေတာ့ ဒီလိုပါ။ ညီမွ်ျခင္းႏႇစ္ခုလံုး မႇာေတြပါေတာ့ E ေျခာက္လံုး သီအိုရီေပါ့။ အဓိပၸာယ္ကေတာ့ ရႇင္းပါတယ္။ အျဖစ္အပ်က္ (Event) ေတြကို အတၲစိတ္(Ego) နဲ႔ ေပါင္းမၾကည့္ရင္ ဘာမႇ မျဖစ္ဘူး။ ေပါင္းမိၿပီဆိုရင္ စိတ္လႇဳပ္ရႇားမႈ (Emotion) ျဖစ္လာမႇာပဲ။ ျဖစ္လာတဲ့ စိတ္လႇဳပ္ရႇားမႈကလည္း သူ႔ဘာသာသူ စိတ္ထဲမႇာပဲ ေနရင္ ဘာမႇမျဖစ္ေသးဘူး။ ထြက္ေပါက္(Exit) နဲ႔ ေတြ႔ရင္ေတာ့ အျပင္ ထြက္လာၿပီး ၀န္းက်င္ကို အက်ိဳးဆက္ (Effect) ေတြ သက္ေရာက္ေတာ့တာပဲ။ အဲဒါေလးပါ။
ကြၽန္ေတာ္တို႔က ပုထုဇဥ္ေတြဆိုေတာ့ Event နဲ႔ Ego ကို ခြဲမထားတတ္ေသးဘူး။ အဲဒီေတာ့ Emotion ေတြလည္းျဖစ္ေနမႇာပဲ။ Emotion ကလည္း Exit ကိုလိုက္ရႇာၿပီး မေတြ႔မခ်င္း စိတ္ထဲမႇာ ကလိကလိ ျဖစ္ေနမႇာ၊ အဲဒီ့ေတာ့ Exit တစ္ခုကိုေတာ့ ဖြင့္ေပးရမႇာေပါ့။ Exit ဖြင့္လိုက္ၿပီဆိုတာနဲ႔ Effect ကျဖစ္လာၿပီ။ ဆိုေတာ့ကာ၊ ေကာင္းေသာ အက်ိဳးဆက္ေတြ ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ ေကာင္းေသာထြက္ေပါက္ကိုပဲ ရႇာဖြင့္မိဖို႔ ႀကိဳးစားရမယ္။ စိတ္ခံစားမႈေတြကုိ အတၲနည္းသထက္နည္းေအာင္ စစ္ယူရမယ္။ အေကာင္းဆံုး ကေတာ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြတိုင္းကို အတၲထည့္မေပါင္းဘဲ သူ႔အတိုင္းျမင္ေအာင္ ၾကည့္ႏိုင္ဖို႔ေပါ့။ ဒါက ဘာသာေရးဘက္ နည္းနည္း ေရာက္သြားတယ္။ တခ်ိဳ႕ေတြ ေျပာၾကတယ္။ အရာရာကို စိတ္ခံစားမႈနဲ႔ မဆံုးျဖတ္နဲ႔ ဆိုတာေလ။ Exit ကို လိုက္ရႇာတဲ့အခါမႇာ Emotion နဲ့ အတူ အသိဥာဏ္ပညာ (Wisdom) ကိုထည့္ေပးလိုက္ႏိုင္မယ္ဆိုရင္ အက်ိဳးဆက္(Effect)ေတြ ေကာင္းလာႏိုင္စရာ ရႇိတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။
ဒီကိစၥက အခုလက္ရႇိ ႏိုင္ငံေရးအတြက္လည္း အေရးၾကီးတယ္။ Event ေတြကို ကြၽန္ေတာ္တို႔က Ego ေတြ၀င္ျပီးေတာ့ စဥ္းစား ေနၾကတယ္ေလ။ Event ၾကီးပဲ သပ္သပ္မျမင္ႏိုင္ဘူး ျဖစ္ေနတယ္။ ေဘာလံုးပြဲတစ္ပြဲကန္ရင္ ကြၽန္ေတာ္က လစ္ဗာပူး ပရိသတ္ဆိုေတာ့ ငါ့အသင္းကို အားေပးတာနဲ႔ အျခားအသင္းႏႇစ္သင္း ကန္ျပီး ပရိသတ္တစ္ ေယာက္အေနနဲ႔ အားေပးတာ မတူဘူးေလ။ အဲလိုပဲ Event ေတြကို ျမင္တဲ့အခါမႇာ အတၲစိတ္ကို ထည့္ျပီးစဥ္းစားတဲ့ အခါက်ေတာ့ အျမင္ေတြက တစ္မ်ိဳး ျဖစ္ကုန္တယ္။ တတ္ႏိုင္သမွ် ဖယ္ျပီး Event တစ္ခုကို Event အျဖစ္ ျမင္ႏိုင္ေအာင္ စဥ္းစားရမႇာ ေပါ့။ အဲတာမႇ bird’s-eye view ေပါ့။ အေပၚစီးက ၾကည့္သလို ျမင္ရမႇာ။ ကိုယ့္အတၲပါရင္ ကိုယ္ကပါ Event ထဲေရာက္သြားျပီးေတာ့ ျမင္ကြင္းမ ရႇင္းေတာ့ဘူးဗ်ာ။ အေပၚစီးကၾကည့္တာ မျဖစ္ေတာ့ဘူး။ ပိုျပီးေတာ့ ေရႇ႕ဆက္သြားစရာလမ္းေၾကာင္းက ဘာလဲ။ ဘယ္သြားရင္ ဘာျဖစ္မလဲဆိုတာ အေပၚစီးက ၾကည့္ရင္ ရႇင္းရႇင္းလင္းလင္း ျမင္ရတယ္။
စိတ္ခံစားမႈ သေဘာကေတာ့ အန္တီလည္း ေျပာတယ္ ထင္တယ္။ ႏိုင္ငံေရးက စိတ္ခံစားမႈနဲ႔ မလုပ္ရဘူးဆိုတာ။ စိတ္ခံစားမႈ လံုး၀မပါလို႔လည္း မျဖစ္ဘူးဗ်။ စိတ္ခံစားမႈေတြက ရႇိၾကတာပဲ။ ဒီမႇာက Wisdom ေလးကို ထည့္ဖို႔ပါပဲ။ စိတ္ခံစားမႈလည္း ရႇိမယ္ေပါ့ဗ်ာ။ ဒါေပမယ့္ အဲ ဒီစိတ္ခံစားမႈေလးကို ၾကည့္ေနေပါ့။ စကားတစ္ခြန္း ေျပာရင္ေတာင္မႇ ေဒါသနဲ႔ ေျပာလိုက္တာလားေပါ့ေနာ္။ အဲတာေလးေတြက ကိုယ္သတိထားျပီး ၾကည့္ေနရင္ ျမင္တယ္ေလ။ အိုင္တီမႇာေတာ့ တစ္ခြန္းေျပာဖူးတယ္။ think again ေပါ့ေလ။ before you hit enter ေပါ့ေနာ္။ enter မေခါက္ခင္ ျပန္စဥ္းစားပါေပါ့ေလ။
ေမး – ညီေလးေရ ေပးစာထဲမႇာပဲ ထည့္ေရးထားတာ ရႇိပါတယ္။ အျမဲတန္းေရြ႕ေနေအာင္ ၾကိဳးစာရမယ္ဆိုတာ။ အဲဒီမႇာလည္း ငယ္စဥ္မွာ သင္ခဲ့ရတဲ့ ညီမွ်ျခင္းတစ္ခုကို ထည့္ေရးခဲ့ပါတယ္။ KE = 1/2 mv 2 ဆိုတဲ့ ညီမွ်ျခင္းပါ။ ဒီညီမွ်ျခင္းကို ထည့္ေရးျဖစ္ခဲ့တဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ကေရာ ဘာျဖစ္မလဲ။
ေျဖ – ဟိုထဲမႇာက ကြၽန္ေတာ္ အျမဲတန္း Brain Storming လုပ္တယ္ေလ။ အခ်ိန္ေတြက အားေနတာကိုး၊ စာဖတ္၊ Brain Storming လုပ္ေပါ့။ အဲဒီ ညီမွ်ျခင္းက အဲတာေၾကာင့္ ထြက္လာတာ။ KE ဆိုတာ အေရြ႕စြမ္းအင္၊ M ကျဒပ္ထု၊ v ကေတာ့ အလ်င္။ အဲဒီညီမွ်ျခင္းကို စဥ္းစားၾကည့္တယ္။ စြမ္းအင္တစ္ခုရႇိေနဖို႔ အလ်င္တစ္ခုနဲ႔ ေရြ႕ေနဖို႔ လိုတယ္လို႔။ လူသားေတြ အေနနဲ႔ အစြမ္းရႇိတဲ့သူေတြ ျဖစ္ေနဖို႔ ေရြ႕ေနဖို႔ လိုတယ္ေလ။ ရပ္လုိက္တဲ့ေန႔ဟာ စြမ္းအင္မဲ့ သြားတဲ့ေန႔ပဲ။ ဒီေနရာမႇာ ေရြ႕ေနရမယ္ဆိုတာက စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ရုပ္ပိုင္းဆုိင္ရာမႇာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ တုိးတက္မႈ တစ္ခုခုရႇိေနရမယ္လို႔။ ကိုယ္တုိင္ကလြဲလို႔ ဘယ္လို အေျခအေနမ်ဳိးကမႇ ကိုယ့္ရဲ႕အေရြ႕ကို မတားျမစ္ႏုိင္ဘူးဆိုတာ ကိုလည္း သိထားဖို႔ လိုတယ္။ ဘယ္လိုေနရာကုိပဲ ေရာက္ေရာက္၊ ဘယ္လိုအေျခအေနမ်ဳိးကိုပဲ ေရာက္ေရာက္ အလ်င္တစ္ခုနဲ႔ ေရြ႕ေနတဲ့၊ တုိးတက္မႈရႇိေနတဲ့သူတစ္ေယာက္ျဖစ္ေအာင္ ႀကဳိးစားေနဖို႔ လိုမယ္ဆုိတာပါ။ ဒါမႇ စြမ္းအင္ရႇိတဲ့သူတစ္ေယာက္ျဖစ္ၿပီး အဲဒီစြမ္းအင္နဲ႔ ကုိယ့္ရဲ႕၀န္းက်င္ကို အက်ဳိးျပဳႏုိင္တဲ့သူျဖစ္မႇာေပါ့။
ဒီလိုေျပာေတာ့ လူတစ္ေယာက္ဟာ ေရြ႕လ်ားမႈ လံုး၀မရႇိေတာ့ရင္ စြမ္းအင္လံုး၀မဲ့ သြားေရာလားလို႔ ေမးစရာ ရႇိလာတယ္။ အဲဒီ ေမးခြန္းအတြက္ အေျဖထုတ္ဖို႔ ညီမွ်ျခင္းတစ္ခုရွိတယ္။
PE = mgh တဲ့ ။ PE က အတည္ စြမ္းအင္၊ m ကျဒပ္ထု၊ g က ကမၻာ့ဆြဲအား၊ h ကေတာ့အျမင့္ ။ ေရြ႕မေနလို႔ အေရြ႕စြမ္းအင္ မရႇိေပမယ့္လည္း အျမင့္တစ္ေနရာကို ေရာက္ေနၿပီဆိုရင္ေတာ့ Potential Energy လို႔ေခၚတဲ့ အတည္ စြမ္းအင္တစ္ခုရႇိ ေနႏိုင္တယ္။ အဲဒီေတာ့ စြမ္းအင္ရႇိေနတဲ့သူ တစ္ေယာက္ျဖစ္ဖို႔ ေရြ႕ခ်င္ရင္ ေရြ႕ေန ဒါမႇမဟုတ္ရင္ေတာ့ အျမင့္တစ္ေနရာမႇာ ရႇိေနဖို႔ လိုတယ္လို႔ သံုးသပ္လို႔ရတယ္။ ဒီေနရာမႇာ အျမင့္တစ္ေနရာဆိုတာ ဘယ္လိုေနရာလဲ။ ရူပေဗဒ သေဘာတရားအရေတာ့ သစ္ပင္တစ္ပင္ေပၚကို တက္ေနလုိက္တာနဲ႔ အျမင့္တစ္ေနရာကို ေရာက္သြားၿပီး PE ရႇိသြားၿပီ။ ဆိုလိုခ်င္တာက အဲဒီအျမင့္ မဟုတ္ဘူး။ လူတစ္ေယာက္ကို သူျဖတ္သန္းခဲ့တဲ့ သူ႔ရဲ႕သမုိင္းကိုၾကည့္ၿပီး လူအမ်ားက တညီတညြတ္တည္း ဦးေႏႇာက္ထဲမႇာေရာ ႏႇလံုးသားထဲမႇာပါ တစ္ေနရာ စာေပးလုိက္တဲ့ အျမင့္တစ္ေနရာကို ေျပာခ်င္တာ။ ကြၽန္ေတာ္တို႔က ငယ္ေသးတဲ့အတြက္ အဲဒီလိုအျမင့္ တစ္ေနရာမ်ဳိးကို မေရာက္ႏုိင္ေသးဘူး။ အဲဒီေတာ့ အၿမဲတမ္းေရြ႕ေနေအာင္ ႀကဳိးစားေနရမယ္။ KE က အသံုးခ်တန္ဖုိး၊ PE က ပကတိတန္ဖိုးေပါ့။
ေမး- အျမဲတန္းေရြ႕ေနေအာင္ ၾကိဳးစာရမယ္ဆိုျပီး လူငယ္ထုကို ေျပာခဲ့တဲ့ ကိုေနဘုန္းလတ္ရဲ႕ ခံယူခ်က္ကေရာ ဘယ္လိုရႇိမလဲ။ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ မရည္ရြယ္ေပမယ့္ အလိုလို ရပ္သြားရတဲ့ သူေတြ ရႇိေနတယ္။ အဲတာေတြအတြက္ ဘယ္လိုမ်ား ေျပာခ်င္ပါသလဲ။
ေျဖ – လမ္းကေတာ့ ရႇာရမႇာပဲဗ်။ အခြင့္အေရးမရႇိရင္ အခြင့္အေရး ရႇာရမႇာပဲ။ လူငယ္ေတြကေလ လမ္းမရလည္း လမ္းကိုရႇာရမယ္။ ေနာက္ျပီးေတာ့ မ်က္လံုးက ေရႇ႕ကိုၾကည့္ရင္ ေဘးကိုမျမင္ရဘူး။ ေဘးကိုၾကည့္ရင္လည္း ေရႇ႕ကိုမျမင္ရဘူး။ ကြၽန္ေတာ္ ဆိုလိုတာက ကြၽန္ေတာ္တို႔က ဘာကိုရႇာမႇာလဲ။ တစ္ခ်ိဳ႕ လူငယ္ေတြက ဆင္ေျခရႇာတယ္ဗ်။ အစိုးရမေကာင္းလို႔ ဆိုတာမ်ိဳး၊ ေနာက္ျပီးေတာ့ ငါတို႔ ကစားစရာ ကြင္းမရႇိလို႔ ဆိုတာမ်ိဳး၊ ေနာက္ျပီးေတာ့ ဘယ္လို အက်ပ္အတည္းေတြ ရႇိေနလို႔ ဆိုတာမ်ိဳး၊ ဘယ္လို အခက္အခဲေတြ ရႇိေနလို႔ ဆိုတာမ်ိဳး ဆင္ေျခေတြ ရႇာတယ္။ အဲတာ ဆင္ေျခေတြပဲသိလား။ ဆင္ေျခရႇာတဲ့ မ်က္လံုးက လမ္းကို မေတြ႔ႏိုင္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ ဆင္ေျခမရႇာနဲ႔။ ဘယ္သူ႔ေၾကာင့္၊ ဘယ္သူ႔ေၾကာင့္ဆိုျပီး ဆင္ေျခမရႇာနဲ႔၊ ရႇာခ်င္လည္း ကိုယ့္ကိုကိုယ္မႇာရႇာ၊ ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဘယ္သူ႔ေၾကာင့္ ဘယ္သူ႔ေၾကာင့္ဆိုတာကို သိပ္မေျပာဘူး။ တစ္ခုခုဆို ကြၽန္ေတာ္ညံ့လို႔ပဲ၊ ငါညံ့တယ္၊ ထပ္ျပီးေတာ့ ၾကိဳးစာရဦးမယ္ဆိုတာမ်ိဳးပဲ။
ကြၽန္ေတာ္ ေထာင္က်တယ္ဗ်ာ၊ ေထာင္ထဲမႇာ ကြၽန္ေတာ္ ရပ္သြားမယ္ဆို ရပ္သြားလို႔ရတယ္။ ဆင္ေျခရႇာျပီးေတာ့၊ အစိုးရက ငါ့ကို ဒီလို ဒီလို လုပ္တယ္ေပါ့ေနာ္။ ကံတရားကို လည္း အျပစ္ပံုခ်လို႔ရတယ္။ ဆင္ေျခရႇာရင္ လမ္းမေတြ႔ဘူးေလ။ အဲတာေၾကာင့္ ကြၽန္ေတာ္ဆင္ျခင္ မရႇာဘူး။ ဆင္ေျခရႇာတာကို စြန္႔လႊတ္လိုက္ျပီးေတာ့ လမ္းကိုရႇာမယ္။ ဟုတ္ျပီ။ လက္ရႇိ အေျခအေနကို လက္ခံလိုက္မယ္။ လက္ခံျပီးေတာ့ လက္ရႇိအေျခအေနမႇာပဲ ငါလုပ္ခ်င္တာေတြကို လုပ္လို႔ရေအာင္၊ ျပင္ပေလာကနဲ႔ အဆက္အသြယ္ ျပတ္မေနေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲဆိုတာ ေျပာင္းစဥ္းစားျပီးေတာ့ ဆင္ေျခကိစၥေတြ ေမ့ပစ္လိုက္ေရာ၊ အဲလိုေမ့ပစ္လိုက္မႇသာ ဒီဘက္ကလမ္းကို ရႇင္း ရႇင္းလင္းလင္း စဥ္းစားလို႔ရတာ။ အဲတာေၾကာင့္ လမ္းရႇာတဲ့လူက လမ္းေတြ႕မႇာပဲ။
ကြၽန္ေတာ္တို႔က တစ္ခါတေလက် လမ္းေပ်ာက္ေကာင္း ေပ်ာက္ေနႏိုင္တယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ အေျခအေနက်ေတာ့ လူငယ္ေတြက သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ လမ္းေပ်ာက္ ေနတယ္ေျပာတယ္။ လမ္းေပ်ာက္ေနတယ္ဆိုတဲ့ စကားနဲ႔ လမ္းရႇာေနတယ္ဆိုတဲ့စကားနဲ႔ မတူဘူးေနာ္။ ႏႇစ္ခုလံုးကေတာ့ လမ္း မေတြ႔ေသးတာ မႇန္တယ္ေနာ္။ ဒါေပမယ့္ တစ္ခ်ိဳ႕က သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ လမ္းေပ်ာက္ေနတယ္လို႔ ခံယူလိုက္တယ္။ ရႇာဖို႔ မၾကိဳးစားေတာ့ဘူး။ ေနာက္တစ္ဦးက်ေတာ့ သူလည္း လမ္းေပ်ာက္ေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူ႔ကိုယ္သူ လမ္းေပ်ာက္ေနတယ္လို႔ မခံယူဘူး။ ငါ လမ္းရႇာေနတယ္ေပါ့ေနာ္။ လမ္းရႇာေနတယ္လို႔ ခံယူတဲ့လူက လမ္းရႇာ ေတြ႔မႇာပဲ။ လမ္းေပ်ာက္ေနတယ္ဆို တဲ့လူက ရႇာဖို႔လည္း မၾကိဳးစားေတာ့ဘူး။ အဲဒီေတာ့ လမ္းေတြ႔မႇာ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။
ကြၽန္ေတာ့္ ခံယူခ်က္ကေတာ့ဗ်ာ၊ ကြၽန္ေတာ္ ဘယ္ေနရာပဲ ေရာက္ေနေနဗ်ာ။ ပတ္၀န္းက်င္အတြက္ အက်ိဳးျပဳတဲ့သူပဲ ျဖစ္ခ်င္တယ္။ လူပိုၾကီးလည္း ျဖစ္မေနရဘူး၊ ပတ္၀န္းက်င္ကို ဒုကၡေပးတဲ့သူလည္း ျဖစ္မေနရဘူး။ ပတ္၀န္းက်င္အတြက္ အက်ိဳးရႇိတဲ့သူ အဲတာပဲျဖစ္ခ်င္တယ္။ အဲဒီစိတ္နဲ႔ပဲ သြားခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ျပီး ပစၥဳပၸန္ကိုပဲ ၾကည့္တယ္။ အခု အေျခအေနမႇာ ဘာလုပ္ႏိုင္မလဲဆိုတဲ့ အေၾကာင္းတရား ဖန္တီးမႈပဲ ကိုယ့္လက္ထဲမႇာပဲ ရႇိတယ္ေလ။ အဲတာပဲ စဥ္းစားပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရး လုပ္တယ္ဆိုလည္း လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္လို႔ပါပဲ။ တိုင္းျပည္မႇာ တကယ္လိုအပ္ေနျပီ၊ ေလ့လာတဲ့ အခါက်ေတာ့ သိတာပဲေလ။ ဘယ္သူေတြက ဘာလဲဆိုတာ။ တကယ္ျဖစ္ေနတာေတြကို ၾကည့္ရင္ ဘယ္ဘက္မႇာ ရပ္တည္ရမလဲဆိုတာ ရႇင္းရႇင္းလင္း လင္း သိလာရတာပဲ။
ေမး – ထိန္းသိမ္းခံရစဥ္ ကာလမႇာေတာ့ Web 2.0 ေခတ္ေပါ့။ ဘေလာ့ေရစီးက အားေကာင္းေနတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမႇာေတာ့ ဘေလာ့ေရစီးကေန Facebook ေရစီးျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ျပီးခဲ့တဲ့ ႏႇစ္ေတြကစျပီးေတာ့ Facebook ကို ေ၀ဖန္တာေတြရႇိ လာပါတယ္။ ေစ်း အိမ္သာနံရံလို ျဖစ္ေနတယ္တို႔၊ အမိႈက္ပံု ျဖစ္ေနတယ္တို႔ဆိုတဲ့ အသံေတြထြက္လာတယ္။ Facebook အေပၚမႇာေရာ ဘယ္လိုျမင္ပါသလဲ။
ေျဖ – ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ ဘေလာ့ကို ပိုၾကိဳက္တယ္။ Facebook ကေတာ့ နည္းပညာ ေရစီးအရ ေပၚလာတဲ့အရာပဲ။ သူ႔ကိုလည္း ျငင္းပယ္လို႔ မရဘူးဆိုတဲ့ သေဘာေပါ့ေနာ္။ ဘေလာ့ၾကီးပဲ ဆက္ေရးေနလို႔လည္း မျဖစ္ဘူး။ Facebook ကို ကူးမလာ ဆိုေတာ့လည္း အမႇန္အတိုင္းေျပာရရင္ ကြၽန္ေတာ္ Facebook ကို မၾကိဳက္ဘူး။ ကြၽန္ေတာ္က ဘေလာ့ကို ပိုၾကိဳက္တယ္။ စာေရးဆရာတစ္ေယာက္ ရပ္တည္တဲ့ ပံုစံမ်ိဳး၊ ဖတ္ခ်င္တဲ့သူ လာဖတ္လိမ့္မယ္ဗ်ာ။ ဟိုမႇာကေတာ့ ဖတ္ခ်င္ခ်င္၊ မဖတ္ခ်င္ ခ်င္ ေရာက္ေနတာမ်ိဳးပဲ။ ကြၽန္ေတာ္က အခုမႇ စသံုးလို႔လား မသိဘူး။ ေတာ္ေတာ္မ်က္စိေနာက္တယ္။ ႐ႈပ္ပြေနတာပဲ။ အဲတာမ်ိဳးေပါ့ေနာ္။
အဲဒီေတာ့ ဘေလာ့ကို မျဖစ္မေန ကြၽန္ေတာ္ဆက္ကို ေရးမႇာ။ Facebook ကေတာ့ သံုးျဖစ္မယ္။ ဘေလာ့ကိုေတာ့ ပိုျပီးအားသန္တယ္။ Facebook ကေတာ့ ျပတ္မသြားေအာင္ပဲ ကြၽန္ေတာ္သံုးခ်င္တယ္။ အစိုးရကိုေတာ့ ေျပာင္းျပီး စဥ္းစားေစခ်င္တယ္။ ဒီမိုကေရစီ အစိုးရဆိုေတာ့ကာ လြတ္လပ္စြာ ေရးသားခြင့္၊ ေျပာဆိုခြင့္ေတြကို၊ သူတို႔ အဲဒီလိုေျပာင္းျပီး စဥ္းစားလိုက္မယ္ဆိုရင္ တျခားေကာင္းက်ိဳးေတြ ျမင္လာလိမ့္မယ္။ လံုျခံဳေရးအရ စဥ္းစ စားေတာ့ ကိုယ့္ကို ရန္ျပဳမႈေတြကိုပဲ ပိုျပီးျမင္လာတာေပါ့ေနာ္။ လြတ္လပ္ခြင့္တို့၊ လူ့အခြင့္အေရးတို႔၊ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈတို႔ အဲတာေတြ စဥ္းစားၾကမယ္ဆိုရင္ သူအမ်ားၾကီး ျမင္လာလိမ့္မယ္။ ပိုျပီးျမင္လာရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ကို ရန္သူေတြလို႔ ျမင္လာမႇာ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ကလည္း သူတို႔ကို ရန္သူေတြလို႔ သေဘာထားမႇာ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ သူတို႔ဘက္က စဥ္းစားပံုေျပာင္းဖို႔ကို ကြၽန္ေတာ္ ေမွ်ာ္လင့္တယ္။ အဲဒီလိုေျပာင္းမႇလည္း အဆင္ေျပမႇာ။
တစ္ခုရႇိတာကဗ်ာ။ ကြၽန္ေတာ္တို႔က လြတ္လပ္မႈကို လိုခ်င္တယ္ေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒီလြတ္လပ္မႈနဲ႔ အတူ တစ္ဖက္ကလည္း တာ၀န္ခံမႈကို တြဲေပးသင့္တယ္လို႔ ကြၽန္ေတာ္ထင္တယ္။ အစိုးရ ဘက္ေတာ့ လြတ္လပ္မႈေပးဖို႔အတြက္ ကြၽန္ေတာ္တို႔က ေတာက္ေလွ်ာက္ ေျပာေနရမႇာပဲ။ ကြၽန္ေတာ့္ဘက္က request ေပါ့ေနာ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ တာ၀န္ခံႏိုင္မႈကို ျပ ႏိုင္ရမယ္။ ငါတို႔ေရးတဲ့ စာေတြနဲ႔ပတ္သက္ရင္ ငါတို႔ တာ၀န္ခံႏိုင္တယ္။ ကြၽန္ေတာ္ဆိုရင္ profile ကို တစ္ခုမႇ လိမ္ထားတာ မရႇိဘူး။ ကြၽန္ေတာ့္ ဘေလာ့မႇာ၊ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ အိမ္လိပ္စာေတာင္ ေပးလို႔ရတယ္။ ဘယ္သူမဆို ကြၽန္ေတာ္ေရးတာနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး မေက်နပ္တာရႇိရင္ ကြၽန္ေတာ့္ကို တိုက္႐ိုက္ လာေျပာလို႔ရတယ္။ အဲလို တာ၀န္ယူမႈေလးကိုသာ ကြၽန္ေတာ္ တို႔ဘက္က ျပည့္ျပည့္၀၀ေပးႏိုင္မယ္ဆိုရင္ တစ္ဖက္က လြတ္လပ္မႈကို ေတာင္းရ အားရႇိတယ္ဗ်။ လြတ္လပ္မႈကို ေတာင္းတဲ့ သူေတြထဲမႇာလည္း အကုန္လံုးက ဘာေၾကာင့္ လိုခ်င္လည္းဆိုတာလည္း မေသခ်ာဘူး။ တစ္ခ်ိဳ႕ကလည္း လြတ္လြတ္လပ္လပ္နဲ႔ လုပ္ခ်င္တာ လုပ္မယ္ဗ်ာ။ ဘာမႇ လာမေျပာနဲ႔၊ နာမည္၀ႇက္ျပီးေတာ့ လုပ္မယ္၊ ျပီးရင္ တာ၀န္မယူဘူးဆိုတဲ့ လူမ်ိဳးေတြလည္း ရႇိေကာင္း ရႇိမယ္၊ အဲလိုလူမ်ိဳးေတြ မ်ားလာခဲ့ရင္ ဟိုဘက္က အားသာသြားမႇာပဲ။ အဲလိုလူမ်ိဳးေတြ နည္းျပီးေတာ့ ကိုယ္ လုပ္တဲ့အလုပ္ေတြကို တာ၀န္ယူရဲတဲ့ သူေတြ မ်ားလာျပီးေတာ့ ဒီ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းတစ္ခုလံုးက တာ၀န္ယူတတ္တဲ့ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္း ျဖစ္လာမယ္ဆိုရင္ အဲတာ ဟိုဘက္က သူတို႔ ဥပေဒ ထုတ္ေနစရာကို မလိုေတာ့ဘူး။ သူတို႔ ဥပေဒထုတ္ရင္လည္း ကြၽန္ေတာ္ တို႔က ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့ ကန္႔ကြက္လို႔ရတယ္။ လြတ္လပ္မႈကို ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့ ဒီထက္ပိုျပီး ေတာင္းဆိုလို႔ရတာေပါ့။
ေမး – လြတ္လာျပီးေနာက္ပိုင္းမႇာေရာ ကိုေနဘုန္းလတ္ ဘာဆက္လုပ္သြားမလဲ၊ ဘေလာ့ ေရးမယ္၊ စာေရးမယ္ဆိုတာ သိထားေပမယ့္ အဲတာထက္ ပိုျပီး စဥ္းစားထားတဲ့ အေၾကာင္းအရာ ရႇိခဲ့ရင္ေပါ့။ လက္ရႇိ အေရြ႕မႇာ ဘယ္ေနက ၀င္မလဲေပါ့။
ေျဖ – ၀င္လုပ္စရာ ေနရာေတြကေတာ့ အမ်ားၾကီးပဲဗ်။ အမႇန္အတိုင္းေျပာရင္ ကြၽန္ေတာ္ အတိအက် မဆံုးျဖတ္ရေသးဘူး။ အန္တီနဲ႔ လည္း မေတြ႔ရေသးဘူး။ ဘယ္ေနရာ ၀င္လုပ္တာ အေကာင္းဆံုး ျဖစ္မလဲေပါ့ဗ်ာ။ ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ အန္တီတို႔၊ အဘတို႔နဲ႔လည္း တိုင္ပင္ခ်င္ေသးတယ္။ ကြၽန္ေတာ့္ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္စိတ္၀င္စားမႈ ေျပာရရင္ေတာ့ civil society ကိစၥ ေတြရယ္၊ capacity building ကိစၥေတြကို ကြၽန္ေတာ္ အရမ္းသေဘာက်တယ္။ အဲတာမ်ိဳးေတြ၊ NGO ခ်ိတ္ဆက္တာေတြ၊ ေဖာင္ေဒးရႇင္း ေထာင္တာေတြ အဲတာကို ကြၽန္ေတာ္ ပိုအားသာတယ္ေပါ့ဗ်ာ။ ဆံုးေတာ့ မဆံုးျဖတ္ရေသးဘူးေပါ့။
အခုေတာ့ လမ္းေၾကာင္းက ေပၚေနျပီ၊ ႏိုင္ငံေရးလမ္းေၾကာင္း အခင္းအက်င္းက ျဖစ္ေနျပီ၊ အဲဒီ အခင္းအက်င္းက လက္ခံတဲ့ အေနအထားကိုေတာ့ စဥ္းစားဖို႔ လိုတာေပါ့ေနာ္။
ကြၽန္ေတာ္တို႔ အရင္က လႈပ္ရႇားမႈပံုစံနဲ႔၊ အခုလႈပ္ရႇားမႈပံုစံက တူေတာ့မႇာ မဟုတ္ဘူး။ အခု ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ရႇိေနျပီဗ်ာ။ ဒါၾကီးကို လက္ခံတာ၊ လက္မခံတာ၊ ကိုယ္ၾကိဳက္တာ၊ မၾကိဳက္တာ ကြၽန္ေတာ္မေျပာလိုဘူး။ ဒါေပမယ့္ ရႇိတာကေတာ့ ရႇိေနမႇာပဲ။ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒအရ လႊတ္ေတာ္ထဲကို သြားမယ္၊ ေရြးေကာက္ပြဲသြားမယ္ဆိုတာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဒီမိုကေရစီေခါင္းေဆာင္ အန္တီကလည္း ဒီလမ္းေၾကာင္းကို ေရြးခ်ယ္ျပီးသြားျပီ။ အဲဒီေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔က ဒီအခင္းအက်င္း အဲဒီအခင္းအက်င္းကို ေသခ်ာေလ့လာရမယ္။ အဲလိုေလ့လာျပီးေတာ့ အလုပ္လုပ္မႇသာလွ်င္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ လုပ္ရပ္က အန္တီအတြက္ အေထာက္အပံ့ရမႇာေပါ့။ အဲလို မဟုတ္ဘဲနဲ႔ အခင္းအက်င္းနဲ႔ ကြဲလြဲေနတဲ့ အလုပ္မ်ိဳးေတြ လုပ္မိတဲ့အခါက်ေတာ့ အန္တီတို႔အေနနဲ႔ အလုပ္ပိုတာေပါ့ဗ်ာ။ ေခါင္းေဆာင္ေတြအေနနဲ႔ေရာ ကိုယ့္အခ်င္းခ်င္းမႇာေရာ ျပန္ျပီး ထိန္းရတာေတြ၊ အလုပ္ပိုတာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ မဆံုးျဖတ္ရေသးေပမယ့္ ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ လႊတ္ေတာ္ ျပင္ပႏိုင္ငံေရးဘက္ကို ပိုစိတ္၀င္စားတယ္ ။ civil society တို႔၊ capacity building တို႔လိုေပါ့။
ေမး – အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြမႇာေတာ့ civil society ေတြက ထိုက္သင့္သေလာက္ အားေကာင္းေနခဲ့ပါျပီ။ ဒီမႇာေတာ့ လိုအပ္မႈေတြ ရႇိေနတုန္းပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဒီတစ္ခါ ေထာင္က လြတ္လာတဲ့သူေတြထဲမႇာ လူငယ္အမ်ားစုက civil society ကိစၥကို ဦးစားေပးေျပာ လာပါ တယ္။ ကိုေနဘုန္းလတ္ကလည္း civil society ကိစၥကို ေျပာလာပါျပီ။ ဘာေၾကာင့္ ဒီလို ေျပာလာခဲ့တာပါလဲ။
ေျဖ – လႊတ္ေတာ္ ႏိုင္ငံေရးရႇိသလို၊ လႊတ္ေတာ္ ျပင္ပႏိုင္ငံေရးလည္း ရႇိပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္ ျပင္ပႏိုင္ငံေရးဆိုေတာ့လည္း တစ္ခ်ိဳ႕ေတြက အျမင္ေစာင္းတယ္ေပါ့ေနာ္။ လႊတ္ေတာ္ျပင္ပႏိုင္ငံေရးဆိုတာ လမ္းေပၚထြက္တာကို ေျပာတာမဟုတ္ပါဘူး ။ ခုနေျပာတဲ့ civil society ကိစၥေတြပဲ။ capacity building ကိစၥေတြ အဲတာေတြကို ေျပာတာ၊ အဲႏႇစ္ခုနဲ႔ ပတ္သက္ျပီးေတာ့ နားလည္ထားရမႇာ။ အဲလို နားလည္ထားမႇ သာလွ်င္ ဒါကိုပိုျပီးေတာ့ အားျပဳႏိုင္မႇာ။ စုစုစည္းစည္း ျဖစ္ဖို႔ေတာ့ လိုတာေပါ့ဗ်ာ။ ေနာက္ျပီးေတာ့ ႐ိုးသားမႈကို အေျခခံရင္ ပိုေကာင္းတာေပါ့။ ဒီဟာေတြက နာမည္ပ်က္ႏိုင္တယ္ဗ်။ civil society ကိစၥေတြ၊ အခုဟာက ပြင့္လင္းလာတဲ့ ေခတ္မႇာ ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္တာေတြကလည္း ပိုမ်ားလာတာေပါ့၊ အဲဒီမႇာ ဘယ္လို mind-set ေတြနဲ႔ အလုပ္၀င္လုပ္မလဲ။ ႐ိုးသားမႈ မရႇိတာေတြက ေနာက္ပိုင္းထပ္ျဖစ္လာဦးမႇာပဲ။ ႐ိုးသားမႈသာ အေျခမခံဘူးဆိုရင္ အလကားနာမည္ပ်က္မႇာ။
စကားလံုးေတြက ကြၽန္ေတာ္တို႔ဆီမႇာ ေတာ္ေတာ္ sensitive ျဖစ္တယ္ဗ်။ ဥပမာ activist ဆိုရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ဆီမႇာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ နားလည္တာနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာမႇာ သံုးေနတာနဲ႔ မတူဘူး။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ဆီမႇာ activist ဆိုရင္ သိပ္မၾကိဳက္ဘူးေလ။ လမ္းေပၚထြက္တဲ့ လူမ်ိဳးလို႔ပဲ ထင္ၾကတာကိုး၊ တကယ္တန္းက်ေတာ့ မဟုတ္ဘူးေလ။ အခ်ိဳ႕စကားလံုးေတြမႇာ နားလည္မႈ လြဲေနတာ။ လႊတ္ေတာ္ျပင္ပႏိုင္ငံေရးလို႔ ဆိုလိုက္ရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔က လႇမ္းျမင္လိုက္တာက လမ္းေပၚ ထြက္မယ္ေပါ့ေနာ္။ လမ္းေပၚထြက္တယ္ဆိုရင္ေတာင္မႇ ဒီအခင္းအက်င္းမႇာ ေပးထားတဲ့ ေဘာင္ေတြရႇိတယ္ေလ။ အဲေဘာင္ထဲကပဲ သြားမႇာကို ေျပာတာပါ။
ေနာက္တစ္ခုက ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ ေျပာတယ္။ ဘယ္သူမႇေတာ့ ထည့္မေရးေသးဘူး။ အဲတာကို ကြၽန္ေတာ္ ေျပာခ်င္တယ္။ အန္တီနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ေပါ့။ အန္တီ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္တာကို လက္ခံတယ္။ လႊတ္ေတာ္ထဲ သြားတာကို လက္ခံတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစိုးရဌာနတစ္ခုခုမႇာ ၀င္ျပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းမႇာ ၀င္လုပ္တာမ်ိဳးကို ကြၽန္ေတာ္ မျဖစ္ေစခ်င္ဘူး ဆိုတာမ်ိဳးကို ကြၽန္ေတာ္ ေျဖတယ္ဗ်။ ပါတီရဲ႕ ရပ္တည္ေရးအျပင္ ပါတီမႇာလည္း လုပ္စရာေတြက ရႇိေသးတယ္ဗ်ာ။ အန္တီရဲ႕ ျဖစ္တည္မႈတစ္ခု၊ အန္တီ ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္မႈတစ္ခုမႇာ၊ လိုအပ္ေနေသးတယ္လို႔ ကြၽန္ေတာ္ျမင္တယ္။ ေနာက္ျပီးေတာ့ အန္တီက အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္ဗ်ာ၊ ျပီးေတာ့ ပါတီေခါင္းေဆာင္လည္း ျဖစ္တယ္။ ေနာက္တစ္ခါ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလႇယ္ပါ ၀င္လုပ္မႇာျဖစ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလႇယ္ လုပ္ျခင္းအားျဖင့္ ဒီအလုပ္က မျပတ္သြားဘူးေလ။ အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္အျဖစ္လည္း ဆက္ရႇိေနဦးမႇာပဲ။ ပါတီေခါင္းေဆာင္အျဖစ္လည္း ဆက္ရႇိေနဦးမႇာပဲ။ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလႇယ္ တစ္ခု ထပ္တိုးတာပဲရႇိတယ္။ ဒီသံုးခုလံုး တြဲလုပ္လို႔ရတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဘက္ သြားမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ပါတီက ႏႈတ္ထြက္ရမႇာ။ ဟိုႏႇစ္ခုကိုသြားျပီးေတာ့ မေရမရာျဖစ္သြားႏိုင္တယ္။ အန္တီနဲ႔ ပါတီအဆက္အသြယ္ျပတ္သြားရင္ ေရႇ႕ေလွ်ာက္ ႏိုင္ငံေရးမႇာ နည္းနည္းျပႆနာ ရႇိႏိုင္တယ္လို႔ ထင္တယ္။
ေနဘုန္းလတ္
အမည္ရင္း- ေနမ်ိဳးေက်ာ္
ကေလာင္အမည္ – ေနဘုန္းလတ္၊ ဘုန္းဦးေမာ္
ေမြးသကၠရာဇ္ – ဇြန္လ ၂၈ရက္၊ ၁၉၈၀ျပည့္ႏႇစ္။ပညာအရည္အခ်င္း – B.E(Civil) ဇာတိ – ရန္ကုန္၊ သဃၤန္းကြၽန္း။
မိဘအမည္- ဦးသိန္းထြန္း၊ ေဒၚေအးေအးသန္း
ႏိုင္ငံေရးအေတြ႔အၾကံဳ – သဃၤန္းကြၽန္း NLD လူငယ္တာ၀န္ခံ-၂ (၂၀၀၁ခုႏႇစ္၀န္းက်င္မႇ စတင္လုပ္ေဆာင္)
source by : www.news-eleven.com
